Wprowadzenie

Niniejszy materiał podejmuje próbę opisu aktywności internetowej niemieckiej andragogiki. Internet odgrywa znaczącą rolę w popularyzacji idei kształcenia przez całe życie. Działania podejmowane w Niemczech mogą być przykładem godnym naśladowania.

Funkcje internetu wobec andragogiki

Internet jest współcześnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój każdej nauki, a przez to nieodzownym narzędziem pracy naukowej - będącym w Niemczech wszechstronnie wykorzystywanym. Trudno wyliczyć wszystkie funkcje, jakie internet pełni w tym zakresie, jednak do najważniejszych należą:

• informowanie (np. portale internetowe instytucji i organizacji, banki danych, zbiory tematycznych linków, kalendarz imprez),
• udzielanie pomocy (np. informacja biblioteczna, odpowiedzi na zapytania),
• przekaz wiedzy naukowej (np. publikacje online),
• komunikowanie (np. forum dyskusyjne, poczta e-mail),
• tworzenie sieci i związków służących określonym interesom (np. badawczym, doskonalenia zawodowego).

Instytucje andragogiczne w internecie

Wszystkie niemieckie instytucje i organizacje, mające swój udział w tworzeniu andragogiki, posiadają własne portale internetowe, które są formą autoprezentacji (historia, struktura, cele i zadania, ważniejsze przedsięwzięcia i ich wyniki). Wykorzystują przy tym różne możliwości internetu, realizując wybrane funkcje spośród wyżej wymienionych. Brak strony internetowej równoznaczny jest z niebytem instytucji czy organizacji w świecie andragogiki.

Najważniejszymi instytucjami propagującymi zagadnienia teorii i praktyki andragogicznej są: Niemiecki Instytut Edukacji Dorosłych (Deutsches Institut für Erwachsenenbildung, DIE) - www.die-bonn.de oraz Niemiecki Instytut Międzynarodowych Badań Pedagogicznych (Deutsches Institut für Internationale Pädagogische Forschung, DIPF) - www.dipf.de. Strona internetowa DIE zawiera:

• dane statystyczne na temat uniwersytetów powszechnych (publiczne placówki oświaty dorosłych),
• odnośniki do stron internetowych poświęconych edukacji dorosłych w kraju i za granicą,
• forum dyskusyjne,
• bazę danych na temat praktyk i badań andragogiczych,
• bibliografię literatury andragogicznej i pokrewnej,
• kalendarz dokształcania,
• obszerne informacje na temat realizowanych przez DIE projektów,
• teksty andragogiczne online,
• wirtualną bibliotekę,
• różne wyszukiwarki.

Niemiecki Instytut Międzynarodowych Badań Pedagogicznych (DIPF) stawia na pierwszym miejscu informację oświatową, którą realizuje przez zbieranie i porządkowanie ważnych dla edukacji zagadnień (z zakresu zarówno teorii, jak i praktyki) oraz udostępnianie ich w formie łatwej do przyswojenia przez odbiorcę. Aktualnie DIPF prowadzi m.in. niemiecki serwis oświatowy (http://dbs.bbf.dipf.de), interdyscyplinarny portal pedagogiki, socjologii i psychologii (www.infoconnex.de), system informacyjny - FIS (www.fis-bildung.de), banki danych (m.in. na temat narodowych systemów oświaty, pedagogiki mediów, zasobów bibliotecznych), a także udostępnia tematyczne zbiory internetowych odnośników.

Wyspecjalizowany w dziedzinie międzynarodowej edukacji dorosłych Instytut Pedagogiki UNESCO w Hamburgu prowadzi portal ALADIN (www.unesco.org./education/aladin), do którego należy ponad 100 centrów dokumentacyjnych na całym świecie.

Wirtualne biblioteki i banki danych oświatowych (andragogicznych)

Ważnym źródłem informacji dla naukowców zajmujących się andragogiką są wirtualne banki danych, których zawartość pozwala na prowadzenie wybranych badań naukowych, np. w dziedzinie kierunków kształcenia dorosłych, zainteresowań, preferencji tematycznych, potencjalnych uczestników. Wśród nich możemy wyróżnić:

• sektorowe banki danych (np. akademickiej edukacji dorosłych),
• regionalne banki danych (np. Berlina, Hanoweru),
• ponadregionalne banki danych (dotyczące Niemiec i Europy),
• banki danych zorientowane na doradztwo,
• banki danych prowadzone przez poszczególne instytucje edukacji dorosłych¹.

Najwięcej danych o edukacji udostępnia Niemiecki Serwis Oświatowy (www.dbs.bbf.dipf.de) - będący ponadregionalnym portalem informacyjnym, który na podstawie baz banków danych (m.in. na temat instytucji, osób, badań, literatury) udostępnia informacje w następujących działach tematycznych: szkoła, edukacja zawodowa, szkoła wyższa, nauka i badania, edukacja dorosłych, zagadnienia interdyscyplinarne. Ponadto na bieżąco informuje o kalendarzu imprez, prowadzi giełdę pracy dla sektora oświaty, redaguje biuletyn informacyjny.

Podobny charakter ma portal internetowy Towarzystwa Informacji Oświatowej (GIB), który gromadzi i udostępnia w internecie pod adresem www.educat.hu-berlin.de/gib informacje na temat projektów, konferencji i badań w dziedzinie oświaty, w tym andragogiki. W poszukiwaniach potrzebnej do prac naukowych literatury w Niemczech i na całym świecie pomagają wirtualne biblioteki i księgarnie, internetowe katalogi biblioteczne, banki literatury określonych kategorii tematycznych. Największym elektronicznym magazynem literatury pedagogicznej jest System Informacji Przedmiotowej Edukacja (FIS Bildung Literaturdatenbank): www.fis-bildung.de, który posiada ponad 480 tysięcy wskazań literatury we wszystkich zakresach tematycznych edukacji niemieckojęzycznego obszaru językowego. Szerszy zakres dyscyplinarny posiada portal Infoconnex (www.infoconnex.de), odwołujący się do niemieckojęzycznej literatury z zakresu pedagogiki, nauk społecznych i psychologii. Instytut Pedagogiki UNESCO w Hamburgu (www.unesco.org/education/uie/documentation/index.shtml) udostępnia na swoich stronach internetowych bibliografię dotyczącą edukacji ustawicznej, gromadzoną od 30 lat. Wyspecjalizowanymi bankami danych w dziedzinie badań naukowych, w tym andragogicznych, są m.in:

1. Niemiecka Sieć Badawcza (www.bildungslinks.de), która w oparciu o technologie informatyczne tworzy infrastrukturę komunikacyjną dla badaczy oświatowych;
2. FORIS (Forschungsinformationssystem Sozialwissenschaften) - system informacji o badaniach prowadzonych w naukach społecznych (www.gesis.org/Information/FORIS/), który zawiera dane na temat projektów badawczych w tej dziedzinie z RFN, Austrii i Szwajcarii;
3. Portal dotyczący jakościowych badań socjologicznych (www.qualitative-sozialforschung.de), który zawiera aktualne artykuły, recenzje itp.
4. Gender Inn - bank danych na temat badań kobiet i płci (www.genderinn.uni.koeln.de).

Z uwagi na ciągle powiększającą się liczbę banków danych powstały już stowarzyszenia zrzeszające - np. Północnoniemiecki Związek Banków Danych Edukacji Dalszej (Norddeutscher Verbund Weiterbildungsdatenbank) oraz w płaszczyźnie międzynarodowej Europejskie Stowarzyszenie Banków Danych Dokształcania i Edukacji Dalszej (EDUCAT: www.educat.hu-berlin.de/gib/).

Andragogiczne portale internetowe

Obok uczelni wyższych zajmujących się andragogiką oraz instytucji oświaty dorosłych, które posiadają własne strony internetowe, funkcjonują także specjalistyczne portale internetowe z tego zakresu, adresowane [do specjalnych grup. Biuro Analitycznych Badań Społecznych (BAS) prowadzi portal oświatowy dla ekspertów edukacji dorosłych (www.bas-hamburg.de), który zawiera: tematyczne linki (w tym dotyczące np. instytucji i organizacji, badań andragogicznych), adresy serwerów oświatowych Niemiec, Austrii, Szwajcarii, Włoch, Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), banki danych edukacji dalszych krajów niemieckojęzycznych, nowości z dziedziny edukacji dalszej, kalendarz imprez. Z kolei adresatem portalu AndraNet są studenci andragogiki, którzy mogą znaleźć tam interesujące dokumenty, zbiory linków, ogłoszenia, a także tematycznie uporządkowane prace dyplomowe, prace seminaryjne oraz referaty. Strony te są częścią ciekawego portalu Katedry Andragogiki Uniwersytetu w Bambergu (www.uni-bamberg.de/ppp/andragogik/home.html), gdzie znajdują się także odnośniki do materiałów z zakresu uniwersyteckiej edukacji dorosłych w Niemczech i za granicą.

Podsumowanie

Jak widać z powyższego przeglądu, niemieckie zasoby internetu, dotyczące edukacji dorosłych (andragogiki), są bogate - co w znacznym stopniu usprawnia pracę naukowców i czyni ją efektywniejszą, umożliwia koordynację działań, przyczynia się do upowszechnienia wyników przedsięwzięć badawczych. W Polsce brakuje zintegrowanej informacji oświatowej, w tym internetowej. Pierwszą skromną próbą stworzenia banku danych na temat polskiej andragogiki jest strona internetowa Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego (www.ata.edu.pl).

Bibliografia

K.O. Döbber, Weiterbildungsdatenbanken, [w:] Tippelt R. (red.), Handbuch Erwachsenenbildung/ Weiterbildung, Opladen 1994, s. 691.