Relacja z konferencji

W dniach 25-26 września 2006 r. na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbyła się międzynarodowa konferencja "Edukacja w społeczeństwie wiedzy - wieloznaczność rzeczywistości społecznej i kulturowej". Spotkali się tu badacze ze środowisk uniwersyteckich krajów europejskich: Wielkiej Brytanii, Norwegii, Niemiec, Czech i Słowacji, a także przedstawiciele nauki polskiej.

Konferencji przewodniczył dziekan WPiPs prof. Stanisław Juszczyk. Pedagodzy, obserwatorzy rzeczywistości edukacyjnej w różnych krajach, skupili się na problematyce rozwoju społeczeństwa wiedzy. Obserwują oni, jak podkreślił prof. Alistair Ross, dyrektor Instytutu Polityki Edukacyjnej w London Metropolitan University, gwałtowny przyrost wiedzy w ostatnich latach i zmiany, jakie powoduje to w procesach nauczania i uczenia się. Podjęto zatem próbę oceny kierunków rozwoju społeczeństwa globalnego i kierunków rozwoju edukacji. Determinantem tego rozwoju jest udział szeroko pojętych mediów - tak w kształtowaniu mentalności społecznej, jak i w realizowaniu licznych zadań - w tym edukacji. Rozwój technologii ma zdaniem prof. Gerharda Banse z Frauhofer-Anwendungszentrum für Logiksystemplanung und Informationssysteme w Cottbus w Niemczech, znaczenie kluczowe. Spojrzenie krytyczne na współczesną edukację nie jest, jak się okazało, charakterystyczne dla przedstawicieli polskich środowisk edukacyjnych. Podobne stanowisko zaprezentował, jako przedstawiciel nauki europejskiej, prof. Harald Nilsen z Nesna University w Norwegii, który zwrócił uwagę na konieczność dostosowania profilu szkoły przyszłości do zmieniającej się rzeczywistości. Dostosować trzeba będzie także sposób kształcenia i przygotowania nauczycieli do realizacji ich roli zawodowej.

W czasie konferencji poruszono szereg zagadnień, które mają duże znaczenie w społeczeństwie wiedzy, przede wszystkim problem przestrzeni medialnej i edukacji jej uczestników. Digitalizacja przekazu informacji jest jednym z czynników przyspieszających zmiany kapitału społecznego. Profesor A. Radziewicz-Winnicki podkreślił konieczność interpretacji zmian społecznych w kontekście rozwoju mediów cyfrowych. Na inny ważny aspekt zwrócił uwagę prof. Wojciech Kojs - nie ma przyrostu wiedzy, ani rozwoju społecznego bez kontekstu kulturowego.

Społeczeństwo wiedzy to społeczeństwo ciągle uczące się, korzystające z wciąż rozrastających się zasobów informacji, a także z własnej wiedzy ukrytej (nieuświadomionej), która jest nieocenionym i nieoszacowanym źródłem informacji. Wykorzystanie tej wiedzy jako elementu własnego ustawicznego rozwoju jest zdaniem prof. Stefana M. Kwiatkowskiego, dyrektora Instytutu Badań Edukacyjnych MEN w Warszawie, koniecznością edukacyjną. Konwersja wiedzy ukrytej w wiedzę jawną powinna być celem działania nauczycielskiego w społeczeństwie uczącym się.

W czasie konferencji poruszono również problem autoedukacji, gdy jednostka zajmuje się zmianą samej siebie według przyjętych wartości, a także problem metawiedzy edukacyjnej pozwalającej na kreowanie procesu edukacji własnej i wpływanie na proces edukacji społecznej. Pozyskana wiedza wpływa na zmiany strukturalne, które wywołują zmiany funkcji, a potem także zadań nauczycieli. Wraz ze zmianą zadań zmieni się edukacja i będzie trzeba zmienić wiedzę o niej.

Podjęto próbę konceptualizacji społeczeństwa informacyjnego, w którym znaczącą rolę odgrywa informatyzacja życia i - coraz częściej - edukacji. Przestrzeń informacyjna staje się przestrzenią edukacyjną. Obecność mediów (w znaczeniu technicznym) usprawniających komunikację, edukację i interakcję społeczną, tworzy przestrzeń medialną, w której funkcjonują różne pokolenia: dzieci i młodzież, ludzie dojrzali, a także ludzie starsi. Zdaniem prof. J. Izdebskiej, problem edukacji do życia w przestrzeni medialnej jest dla pedagogów i psychologów bardzo ważny. Jednym z głównych pytań, które stawiają badacze brzmi: czy relacje międzyludzkie w tej przestrzeni (w świecie wirtualnym) będą takie, jak w świecie realnym? Życie w społeczeństwie cyfrowym stwarza konieczność innego spojrzenia na człowieka, będącego podmiotem oddziaływań wychowawczych.

Problematyka edukacji w społeczeństwie wiedzy jest rozległa i wciąż ulega zmianom, skłaniając do prowadzenia systematycznych badań. Obserwacja zachodzących zmian jest koniecznością i pozwala dostosować nowoczesną edukację wspieraną przez technologie informacyjno-komunikacyjne do potrzeb rozwijającego się społeczeństwa informacyjnego.