Relacja

Wkraczanie w obszar jakiejkolwiek dyscypliny naukowej wymaga od badacza wchodzącego na tę trudną ścieżkę nie lada cierpliwości, wytrwałości w dążeniu do celu, pokory, wewnętrznej motywacji, zacięcia, talentu, a także inspiracji. Taką inspiracją dla młodej kadry naukowej zajmującej się na co dzień andragogiką są coroczne spotkania w Zielonej Górze, podczas Letniej Szkoły Młodych Andragogów. Mają tam oni okazję zapoznać się z dorobkiem swoich kolegów i koleżanek reprezentujących różne uczelnie, lecz nade wszystko nieocenioną inspiracją jest możliwość obcowania z mistrzami swojej profesji: z andragogami i pedagogami, którzy rokrocznie uczestniczą w tych spotkaniach i chcą podzielić się swoją wiedzą, doświadczeniem, uwagami, obserwacjami, a niekiedy i wątpliwościami. Dla młodego naukowca zapoznającego się z arkanami uprawianej przez siebie dyscypliny naukowej, Letnia Szkoła Młodych Andragogów może stać się katalizatorem różnych działań badawczych, wspólnych projektów, sprowadzić z powrotem na właściwy andragogice obszar problematyki badawczej, a także ukazać jej szerokie spektrum i specyficzny sposób jej ujmowania.

19 maja 2006 roku nastąpiło po raz ósmy uroczyste otwarcie Letniej Szkoły Młodych Andragogów. Uczestnicy zostali powitani przez dziekana Wydziału Nauk Pedagogicznych i Społecznych Uniwersytetu Zielonogórskiego prof. Zbigniewa Izdebskiego. Następnie jeden z twórców Szkoły, a zarazem jej Kierownik Naukowy - prof. Józef Kargul, powitał wszystkich zgromadzonych słuchaczy i pokrótce przedstawił historię oraz ideę Szkoły Andragogów, a także zasady jej funkcjonowania i uczestnictwa w niej. Porządek wystąpień i obrad przedstawiał się następująco: do południa wykłady honorowych gości Szkoły, po południu wystąpienia młodych naukowców.

Uczestnicy VIII LSMA podczas obrad (fot. Mirosław Gancarz).

Pierwszego dnia uczestnicy mieli okazję wysłuchać wykładów znamienitych profesorów. Jako pierwsza wystąpiła prof. Olga Czerniawska z wykładem Andragogika w perspektywie badań biograficznych. Prelegentka za Duccio Demetrio wskazała na trzy wymiary andragogiki: edukację permanentną, oświatę dorosłych i edukację w wieku dorosłym. Omawiając wspomniane wymiary, profesor starała się wskazać na ich aspekt biograficzny, a w szczególności na pamięć: jak pamiętać? i co pamiętać?

Kolejny referat wygłosiła prof. Eugenia Potulicka, która zapoznała słuchaczy z ideą brytyjskiego Uniwersytetu Otwartego. Jednym z głównych celów tej instytucji jest wysoki poziom kształcenia, w którym wykorzystuje się wszelkie nowinki technologiczne ułatwiające proces dydaktyczny. Ogólne zasady kształcenia we wspomnianej placówce można by sprowadzić do kilku najważniejszych wytycznych, które niekiedy wpisują się we współczesne strategie edukacyjne, jak chociażby edukacja bliżej domu (Strategia lizbońska, szósta dyrektywa), praca na specjalnie przygotowanym i opracowanym pakiecie materiałów dydaktycznych, zajęcia prowadzone przez specjalistów, nauczycieli akademickich i bibliotekarzy.

Druga część spotkania przeznaczona była na wystąpienia młodych pracowników naukowych. Popołudniową sesję rozpoczęła dr Joanna Stelmaszczyk z Uniwersytetu Łódzkiego. Referentka podjęła trud analizy zagadnienia śmierci Jana Pawła II w kontekście dwóch wymiarów wydarzeń: wydarzenia osobistego i wydarzenia globalnego. Autorka przedstawiła wyniki ankiety przeprowadzonej wśród studentów. Okazało się, że śmierć Jana Pawła II odbierana jest jako wydarzenie globalne, które stało się dla respondentów wydarzeniem osobistym.

Kolejny referat wygłosiła Beata Jagła z Uniwersytetu Jagiellońskiego, która przedstawiła problem Okłamywania nauczycieli akademickich przez studentów. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród studentów wskazywały na pewne charakterystyczne cechy wykładowców, które przyczyniają się do zjawiska okłamywania ich. Wśród nich znajdowały się między innymi takie cechy, jak: bycie miłym i łagodnym dla studentów, łatwowierność, naiwność, brak bycia konsekwentnym, zbytnia surowość oraz brak przygotowania do zajęć.

Pavel Stolyarov z Uniwersytetu Jagiellońskiego w referacie: Zachowanie języka ojczystego podstawą zachowania tożsamości, przedstawił działalność stowarzyszenia polonijnego będącego ostoją polskości na ziemiach wschodnich. Działalność w takim stowarzyszeniu polega między innymi na prowadzeniu szkół w języku polskim, wydawaniu polskiej prasy, popularyzowaniu przez media kultury polskiej, poezji, literatury i muzyki. Klamrą spinającą te wszystkie aktywności jest język, w którym wyraża się cała kultura danego kraju oraz jej wieloletnia tradycja i historia.

W drugim dniu jako pierwsza z honorowych gości Letniej Szkoły Młodych Andragogów wystąpiła prof. Katarzyna Olbrycht z referatem Od edukacji kulturowej, do edukacji osobowej. Referentka w wystąpieniu podsumowała wyniki swoich badań nad edukacją kulturową. Przedstawiła świat wartości i jego składowe. Wskazała także na rolę i miejsce współczesnych pedagogów w kontekście edukacji kulturalnej. Pani profesor podkreśliła, że działania pedagogiczne powinny przede wszystkim skupić się na wartościach. Zrozumienie aksjologicznego centrum równoważne jest ze rozumieniem prawdziwej kultury. Jest to edukacja kulturowa rozumiana jako tworzenie przez pedagogów map aksjologicznych. Celem tej edukacji jest uzyskanie kompetencji aksjologicznej, dającej umiejętność odróżniania zespołu wartości wyższych w kulturze danego społeczeństwa.

Wykład prof. Henryka Depty: O wychowaniu z perspektywy sztuk - przekazywany niezwykle żywiołowo, pełen wewnętrznej pasji i ekspresji - wskazywał na miejsce sztuki w wychowaniu. Słuchacze dowiedzieli się między innymi, że w sztuce nie ma pomysłu na wychowanie ani gotowych rozwiązań co do sposobu wychowania. Sztuka sama zadaje pytania, jednakże nie udziela na nie żadnej odpowiedzi. Podstawowym pytaniem jest: Jak sprawić, by człowiek stał się człowiekiem? Konkludując referent wyraził przekonanie, że w czystej postaci sztuka nie musi pozostać przez człowieka zrozumiana, bo sama leży poza dyskursem intelektualnym, ale musi być odczuwana w całym spektrum od -∞ pierwiastka zmysłowego do +∞ pierwiastka duchowego.

Wieczorne spotkanie uczestników VIII LSMA w kawiarni "Pod Aniołami" (fot. Mirosław Gancarz).

Po południu wszyscy słuchacze zostali zaproszeni do Zakładu Poradnictwa Młodzieży i Edukacji Seksualnej UZ prowadzonego przez prof. Zbigniewa Izdebskiego, który na wstępie przedstawił swoich współpracowników, a także pokrótce zapoznał z historią i osiągnięciami prowadzonej przez siebie placówki. Uczestnicy Szkoły mieli okazję dowiedzieć się, że jest to jeden z ważniejszych w Polsce ośrodków zajmujących się badaniami naukowymi w zakresie wychowania i zdrowia seksualnego oraz zachowań seksualnych. Badania te są mocno sprzęgnięte z działalnością praktyczną - jak chociażby wdrożenie programu zajmującego się analizą i monitoringiem sieci internetowej pod kątem pornografii i prostytucji dziecięcej. Próbując przybliżyć obszar poruszanej problematyki badawczej, gospodarz placówki skupił się na prezentacji różnych projektów badawczych, zarówno tych międzynarodowych, jak i krajowych. Omówił między innymi takie projekty, jak: International Harm Reduction Development, Adolescent's attitudes toward sexuality, sexual abuse a comparative study, Border net HIV/AIDS, Badania dotyczące prostytucji dziecięcej, Seks a Internet czy Wiedza na temat HIV i AIDS. Na zakończenie prof. Zbigniew Izdebski podzielił się kilkoma wynikami badań nad życiem seksualnym młodzieży.

Trzeci dzień spotkań zainicjowany został wystąpieniem dr Bogusława Dziadzi z Uniwersytetu Śląskiego (filia w Cieszynie), na temat Przyjemności i znudzenia w wychowaniu dorosłych przez media. Skupiając się na dwóch czynnikach powszechnie występujących w świecie mediów: znudzenia i przyjemności, autor starał się wskazać na ich dychotomiczną wartość. Z jednej strony, jako na elementy blokujące proces edukacyjny człowieka dorosłego, a z drugiej, na potencjał, w jakim kryje się możliwość jakości treści wybranych przez człowieka programów.

Następnie głos zabrał długo oczekiwany prof. Mieczysław Malewski, który w swoim wystąpieniu Proces poszukiwania teorii uczenia się u dorosłych przybliżył, jak wyglądają różne trajektorie uczenia się. Autor referatu przedstawił w ujęciu historycznym ewolucję pojęcia "andragogika", a dokonujące się zmiany rozpatrywał pod kątem podejmowanej problematyki badawczej. W dalszej części wykładu profesor zapoznał słuchaczy z teorią uczenia się doświadczeniowego autorstwa Petera Jarvisa. Przedstawione zostały dwa typy trajektorii uczenia się: trajektoria jałowa i trajektoria owocna, których niezliczona liczba wariantów w sposób jasny i zwięzły została po kolei omówiona.

Po przerwie głos zabrali młodzi naukowcy: dr Anna Frąckowiak ze Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, która przedstawiła, jak wygląda andragogiczne przygotowanie kadry dydaktycznej i zarządzającej; Magdalena Wnuk z Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Brzegu, która zaprezentowała różne podejścia rozumienia pojęcia dorosłości w literaturze andragogicznej w zestawieniu z wynikami badań własnych oraz Marcin Muszyński z Uniwersytetu Łódzkiego, który ukazując różne wymiary śmierci symbolicznej starał się odpowiedzieć na pytanie o możliwość istnienia uniwersalnych wzorców odchodzenia. Jako ostatnia tego dnia wystąpiła Magdalena Czubak z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, która scharakteryzowała typy kultur organizacji jako miejsca uczenia się.

Po wysłuchaniu wystąpień uczestnicy wzięli udział w grze symulacyjnej, w której zostali podzieleni na zespoły redakcyjne fikcyjnego czasopisma pedagogicznego. Zadaniem było przeczytanie uprzednio przygotowanych dwóch artykułów naukowych, a następnie na podstawie specjalnie skonstruowanych wytycznych, ocenienie ich pod kątem merytorycznym, poznawczym i formalnym, na koniec zaś przyjęcie do druku bądź ich odrzucenie, z odpowiednim uzasadnieniem swoich decyzji. Gra stała się pretekstem do dyskusji nad poziomem wydawanych publikacji naukowych.

W ramach zajęć Letniej Szkoły słuchacze mieli również okazję uczestniczyć w wycieczce do Centrum Sztuki i Socjokultury w Poczdamie. Po ośrodku oprowadzał pracownik Centrum Detlef Franke, który wytłumaczył obecnym, jak rozumiana jest socjokultura na przykładzie prowadzonej przez siebie placówki tzw. Poczdamskiej Fabryki. Uczestnicy wycieczki mieli okazję zwiedzić cały kompleks budynków wchodzących w skład Centrum, a także dowiedzieć się o jego działalności artystycznej. Placówka ta przede wszystkim zajmuje się prowadzeniem warsztatów teatralnych, wystawianiem sztuk, przygotowywaniem spektakli, wdrożeniem do trudnej sztuki operatora dźwięku i światła oraz choreografii i tańca.
Ostatni dzień Szkoły Andragogów w całości poświęcony był poradnictwu. Profesor Alicja Kargulowa w swoim wystąpieniu przedstawiła problem zmiany paradygmatu w poradnictwie dla dorosłych, ukazała dokonujące się zmiany wewnątrz samego poradnictwa, m.in. przejście z wymiaru dydaktycznego na wymiar terapeutyczny oraz konsekwencje tych zmian.

Następnie dr Alicja Czerkawska z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP w wystąpieniu Opór osoby radzącej się omówiła cały szereg źródeł oporów występujących w poradnictwie u osób zasięgających rad. Kolejnym referentem była dr Daria Zielińska-Pękał z Uniwersytetu Zielonogórskiego, która z kolei przybliżyła zebranym zagadnienie poradnictwa zapośredniczonego, na przykładzie przeprowadzonych przez siebie badań w masowych mediach na różnych grupach programów. Występująca po niej Joanna Minta z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP w referacie Konstruowanie kariery przez pozornie dorosłych omawiała problem rozumienia dorosłości, jak też sposobów wyznaczania ścieżek kariery zawodowej przez młode osoby. Ostatnim prelegentem był zaś Marcin Szumigraj z Uniwersytetu Zielonogórskiego, który w swoim wystąpieniu starał się odpowiedzieć na pytanie: Co wiemy o kliencie poradnictwa kariery?

Na zakończenie obrad kierownik naukowy szkoły - prof. Józef Kargul podziękował wszystkim uczestnikom za udział, wyraził nadzieję na spotkanie w czasie przyszłorocznej Letniej Szkoły Młodych Andragogów, a także zaprosił uczestników do publikowania swoich wystąpień w ósmych "Dyskursach Młodych Andragogów", przygotowywanych w tym roku pod naukową redakcją dr Małgorzaty Olejarz z Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż ósme spotkanie młodych naukowców w Zielonej Górze w ramach Letniej Szkoły Andragogów stanowiło ważne forum dla przemyśleń i rozważań o rozwoju andragogiki i kierunkach badań naukowych. Dla młodych ludzi było też próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób oni sami, poprzez własną pracę naukową, mogą przyczynić się do rozwoju badań i refleksji andragogicznych.