Wstęp

W Europie Środkowej przemysł samochodowy dobrze się rozwija dzięki inwestycjom takich firm, jak Toyota, PSA, VW, Opel, Ford czy Skoda. Swój sukces opiera na wysoko wykwalifikowanych specjalistach m.in. z dziedziny elektrotechniki, logistyki, mechaniki. Sytuacja ta pociąga za sobą konieczność nieustannego podnoszenia kwalifikacji, w tym realizacji szkoleń. Artykuł omawia wybrane aspekty kształcenia ustawicznego w przemyśle motoryzacyjnym, które mogą stanowić inspirację do wdrażania nowych metod i technik wspierających proces nauczania.

Charakterystyka projektu

Przemysł motoryzacyjny uważa się za siłę napędową produkcji przemysłowej, a także całej gospodarki narodowej. Z pewnością dotyczy to także Słowacji, w której otworzono dwie nowe fabryki samochodów, a budowa kolejnej zostanie zakończona w 2008 r. W ten sposób, z początkiem 2009 r. stanie się ona wiodącym krajem pod względem liczby wyprodukowanych samochodów w przeliczeniu na jednego mieszkańca (łącznie w czterech fabrykach będzie produkowanych ponad milion samochodów osobowych rocznie).

Regiony wschodniej Słowacji, w których obecnie stopa bezrobocia sięga 20%, przechodzą głębokie zmiany strukturalne. W przeszłości dominował tu przemysł zbrojeniowy, skoncentrowany na dostawach dla dawnego Układu Warszawskiego, obecnie zaś stawia się m.in. na sektor motoryzacyjny. Nowe miejsca pracy wymagają przekwalifikowania siły roboczej, nabycia odpowiednich kwalifikacji i przystosowania do zmian na rynku pracy.

Wspomniane czynniki leżały u podstaw stworzenia przez Politechnikę w Koszycach na Słowacji projektu współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.

Europejski Fundusz Społeczny jest jednym z czterech funduszy strukturalnych, który wspiera politykę zatrudnienia, rozwijanie zdolności biznesowych, równość szans i inwestycje w zasoby ludzkie. Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL działająca w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnienia stawia sobie za cel zmniejszanie i eliminowanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, wpływając w ten sposób na proces formowania polityki zatrudnienia i "włączania" (inclusion). Głównym celem jest stworzenie warunków dla wyszukania, przetestowania oraz wdrożenia innowacyjnych pomysłów na rozwiązywanie problemów pojawiających się podczas zwalczania zjawisk dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. W ramach tej inicjatywy, państwa członkowskie UE wyróżniły kilka obszarów tematycznych, w ramach których następuje wymiana doświadczeń i uczenie się od siebie nawzajem.

Projekt Innovation System of Life-Long Learning and Adaptability of Human Resources for Application in Automotive Industry prowadzony jest przez Wydział Inżynierii Mechanicznej Politechniki w Koszycach na Słowacji. Bierze w nim udział trzech partnerów krajowych: Molex Slovakia, VVÚ ZTS Kosice Slovakia, UPSVaR (Biuro ds. Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny) oraz trzech partnerów międzynarodowych: BTC Group z Walii, Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej z Polski i SEIES - Sociedade de Estudos e Intervenção em Engenharia Social, CRL z Portugalii.

W ramach projektu EQUAL, 14 lutego 2006 r. uruchomiono na Politechnice w Koszycach nowe multimedialne centrum nauczania, laboratorium komputerowe, biuro konsultingowe oraz laboratorium motoryzacyjne. Korzystać z nich mogą grupy docelowe projektu, którymi są: absolwenci, osoby powyżej 50. roku życia, pracownicy zagrożeni zmianami strukturalnymi (głównie techniczni), kobiety po urlopie macierzyńskim oraz pracownicy MŚP. W centrum edukacji przemysłu motoryzacyjnego odbywają się dla nich kursy dokształcające.

Głównym celem projektu jest opracowanie oraz implementacja systemu kształcenia ustawicznego i dostosowania kwalifikacji zawodowych do potrzeb przemysłu motoryzacyjnego. Wśród szczegółowych celów projektu wymienić należy:

• wspieranie zdolności przystosowawczych grup pracowników dotkniętych zmianami strukturalnymi w przemyśle w regionie wschodniej Słowacji;
• wspieranie zatrudnienia odbiorców projektu we wschodniej Słowacji;
• powiązanie systemu kształcenia ustawicznego dla innowacji oraz aplikacji nowoczesnych technologii edukacyjnych;
• kształcenie w zakresie IT.

Wpisują się one bezpośrednio w filozofię EQUAL, w szczególności działanie 3.1, którego celem jest wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii. Jest to realizowane m.in. poprzez:

• stworzenie programów edukacyjnych wspierających zrównoważony rozwój zasobów ludzkich;
• budowanie systemu kształcenia ustawicznego;
• tworzenie systemów wspierających nabywanie nowych oraz uzupełnienie posiadanych kwalifikacji i kompetencji przez bezrobotnych;
• opracowywanie innowacyjnych rozwiązań służących efektywnemu zastosowaniu nowoczesnych technologii.

W omawianym projekcie można wyróżnić siedem głównych obszarów aktywności: zarządzanie projektem, rozwój systemu kształcenia ustawicznego i zdolności przystosowawczych zasobów ludzkich, stworzenie modułów lekcyjnych, zbudowanie centrum kształcenia, realizacja kursów pilotażowych, współpraca międzynarodowa, reklama i promocja, upowszechnienie rezultatów. Każdy z tych obszarów podzielony jest na działania oraz zadania realizowane przez zespół projektowy złożony z ekspertów w dziedzinie motoryzacji, wykładowców, specjalistów z organizacji partnerskich, zewnętrznych lektorów, księgowych, studentów, pracowników technicznych oraz reprezentantów partnerów zagranicznych.

Można już wskazać pierwsze rezultaty projektu. Są nimi:

• stworzenie systemu wspierającego dostosowanie i podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz kształcenie ustawiczne;
• stworzenie modułów lekcyjnych dla grup docelowych;
• budowa nowego centrum nauczania EQUAL oraz laboratorium;
• rozpoczęcie współpracy międzynarodowej;
• realizacja kursu Adaptation on the changes and new technologies dla dwóch grup docelowych (110 godzin dla 21 uczestników oraz 60 godzin dla 15 uczestników);
• przygotowanie kursu Craft profile with focus on the automotive industry (ok. 200 godzin);
• przygotowanie kursu Innovation potential for application in the automotive industry (ok. 300 godzin).

Kursy obejmują najnowsze trendy w światowym przemyśle motoryzacyjnym. Dla przykładu warto wymienić tytuły niektórych modułów lekcyjnych: Organization of Automotive Industry, Supplier Systems, Rapid Prototyping, Creating Automobiles, Design of Production Systems, Automobile Recycling, Environment, Management of Human Resources, Development Trends in Automotive Industry, Innovation Thinking.
Tradycyjne przekazywanie wiedzy wspierane jest najnowszymi multimedialnymi technikami. Uczestnicy otrzymują multimedialne CD ROM-y, korzystają z materiałów wideo, uczą się za pomocą obrazu, surfują po stronach internetowych. Mogą również sprawdzić się w praktyce, pracując na oryginalnych częściach samochodowych w laboratorium (takich jak: silnik, układ hamulcowy czy system siedzeń) czy też samodzielnie projektując i tworząc prototypy (np. przednie światła, układ kierowniczy itp.).

Współpraca międzynarodowa

W maju 2006 r. odbyło się pierwsze międzynarodowe spotkanie z walijskimi partnerami. Omówiono na nim zasady współpracy, zaprezentowano krajowe projekty oraz uzgodniono główne działania i ich cele. Sformułowano również ścisłe powiązania między projektami, co umożliwi zebranie wspólnych rezultatów i przekazanie wyników grupom docelowym. Każdy z projektów krajowych realizuje własny cel, natomiast celem nadrzędnym współpracy jest wymiana najlepszych praktyk i umiejętności, wykreowanie społeczności online i wspólnot praktyków, a także nowych metod nauczania i mentoringu online.

Jednym z celów projektu słowackiego jest międzynarodowa współpraca z partnerami nazwana "uczeniem się poprzez współpracę" (Collaborative Learning). Jej główne założenia obejmują:

1. wymianę informacji praktycznych i wdrożenie rezultatów projektów opracowanych przez partnerów z wykorzystaniem e-komunikacji;
2. utworzenie magazynu internetowego (w j. angielskim) i publikowanie w nim uzyskanych rezultatów;
3. wdrożenie wybranych modułów e-learningowych przez partnerów - seminarium na Słowacji - wymiana wiedzy i umiejętności

Informacje i rezultaty wynikające ze współpracy międzynarodowej zostaną wdrożone do działań projektowych, zwłaszcza do kursów, dzięki czemu przyczynią się do ciągłego ulepszania laboratorium i centrum nauczania. Będzie to z pewnością duża korzyść dla projektu. Podstawową wartość dodaną słowackiego projektu stanowią: wypracowanie metodologii procesu nauczania oraz metod kształcenia w zakresie rozwoju umiejętności IT, zagadnienia badawcze z zakresu zatrudnienia w zależności od poziomu edukacji i wieku, wielonarodowe i wielokulturowe społeczności online, wskazówki dla wdrażania najlepszych praktyk i międzynarodowych rozwiązań w regionie wschodniej Słowacji.

Ewaluacja będzie się opierać na takich wskaźnikach, jak:

• osiągnięcie celów partnerstwa i zakładanych rezultatów;
• potencjalny wpływ współpracy międzynarodowej na politykę krajową lub europejską Słowacji, ze szczególnym uwzględnieniem rezultatów praktycznych;
• potencjalny wpływ na rozwój metod kształcenia w zakresie umiejętności IT, metod mentoringu oraz tworzenia społeczności online;
• efektywność organizacji współpracy międzynarodowej;
• promocja międzynarodowych działań.

Podsumowanie

Projekt Politechniki w Koszycach stanowi dobry przykład tworzenia systemu kształcenia ustawicznego i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w zakresie zmian strukturalnych z wykorzystaniem nowych technologii. Uczestnicy projektu korzystają z innowacyjnych metod i technik procesu nauczania, takich jak: uczenie się poprzez działanie, (Action Learning), szkolenia, zajęcia warsztatowe (Laboratory Learning), nauczanie wspomagane komputerowo (Video and PC learning), e-learning, nauczanie za pomocą wizualizacji (Image Learning), korzystanie z najlepszych praktyk, nauczanie projektowe (Project Based Learning).

Oczekiwane rezultaty projektu to:

• kursy przekwalifikowujące, seminaria, programy wspierania zdolności przystosowawczych,
• wparcie innowacyjnego podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi,
• przystosowanie kadr do zmian strukturalnych, wsparcie kreowania nowych miejsc pracy,
• wzrost kwalifikacji i umiejętności z zakresu IT w grupach docelowych,
• stworzenie nowych modeli edukacji bazujących na IT,
• wymiana wiedzy i know how między partnerami,
• wsparcie grup docelowych w zakresie poszukiwania pracy i możliwości rozwoju.

Artykuł został przygotowany w ramach projektu "Innovation System of Life-Long Learning and Adaptability of Human Resources for Application in Automotive Industry". Tłumaczenie z języka angielskiego dr Maria Zając.

Bibliografia

• M. Badida, M. Kováč, V. Švač, Záväzná osnova projektu (Niezbędny schemat projektu), Politechnika w Koszycach, 2004
• EQUAL v praxi (EQUAL w praktyce), Príručka pre implementáciu Iniciatívy Spoločenstva EQUAL v nových členských štátoch EÚ (Przewodnik wdrażania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla nowych państw członkowskich), Komisja Europejska
• ETCIM Internetový modul nadnárodnej spolupráce EQUAL - užívateľská príručka pre RP, verzia 3. (ETCIM EQUAL Internetowy Moduł Międzynarodowej Współpracy - przewodnik użytkownika, wersja 3), Komisja Europejska, Departament Zatrudnienia i Spraw Społecznych/B4 2005
• M. Kováč, M. Badida, V. Švač, A. Lešková, Metodológia projektu (Metodologia projektu), Politechnika w Koszycach, Wydział Inżynierii Mechanicznej, Koszyce, 2005.
• Príručka k nadnárodnej spolupráci EQUAL. (Przewodnik o współpracy międzynarodowej w ramach EQUAL), 2004-2008 (Wersja ostateczna), Komisja Europejska.

Netografia

• http://europa.eu.int/comm/equal
• http://www.equalslovakia.sk