Streszczenie

W artykule przedstawiono historię projektów Phare Multi-country Programme for Distance Education, w ramach którego utworzono CEN PG (Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej) i zrealizowano projekty wspomagające opracowanie materiałów edukacyjnych przystosowanych do kształcenia na odległość. Ponadto omówiono projekty Leonardo da Vinci ze szczególnym uwzględnieniem dostępnych produktów w chwili obecnej. Na zakończenie przedstawiono kryteria, jakie powinna spełniać nowoczesna placówka edukacyjna oferująca szkolenia na odległość.

CEN PG w projektach Phare

CEN PG (ang. DECTUG - Distance Education Centre at Gdansk University of Technology) zostało powołane przez Rektora Politechniki Gdańskiej 30 kwietnia 1997 r. w ramach projektu Phare Multi-country Programme for Distance Education (Establishment and Operation of Regional Phare Distance Education Study Centre). Głównym zadaniem projektu Phare Multi-country Programme for Distance Education była pomoc w zorganizowaniu infrastruktury wspierającej kształcenie na odległość w krajach Phare. Przedsięwzięcie to było skomplikowane organizacyjnie, administracyjnie i technologicznie. Jego realizacja była możliwa jedynie dzięki ogromnej determinacji zaangażowanych w projekt instytucji. Działania w ramach projektu podzielono na trzy obszary:

• Uruchomienie narodowych centrów kształcenia na odległość oraz krajowych punktów kontaktowych (KPK).
• Uruchomienie 40 regionalnych centrów kształcenia na odległość, które wyposażono w sprzęt, oprogramowanie, literaturę oraz infrastrukturę sieciową niezbędną do dostarczania szkoleń w trybie na odległość.
• Przygotowanie kadry ekspertów w dziedzinie kształcenia na odległość dla potrzeb narodowych i regionalnych ośrodków funkcjonujących w ramach programu Phare.

Uruchomienie projektu wsparła Unia Europejska, a jego zarządzanie przypadło Europejskiej Fundacji Kształcenia (ang. European Training Foundation - ETF) we Włoszech (http://www.etf.eu.int/). Koordynacją projektu zajęła się specjalna jednostka zlokalizowana w Budapeszcie na Węgrzech (ang. Programme Co-ordination Unit - PCU). Przewidywany budżet projektu wynosił ok. 15 mln Euro (Pilot + Follow-up). Projekt pilotażowy, poprzedzony studium wykonywalności, zrealizowano w latach 1993-1994, a następnie rozpoczęto wspierany przez Komisję Europejską projekt Follow up. Program Follow up realizowało 13 krajów Phare: Albania, Bośnia i Hercegowina (od czerwca 1999 r.), Bułgaria, Czechy, Estonia, Macedonia (od czerwca 1999 r.), Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia. Projekt Phare Multi-country Programme for Distance Education składał się z następujących trzech etapów:

• początek lat 90. - prace koncepcyjne,
• lata 1994-1996 - faza pilotażowa,
• lata 1996-2000 - Follow-up.

Najważniejszym etapem był projekt Follow up, który składał się z następujących części:

• Powstanie infrastruktury - konsolidacja narodowych centrów kształcenia na odległość, utworzenie i wyposażenie 40 centrów regionalnych, przygotowanie kadry ekspertów.
• Opracowanie szkoleń na odległość przez centra lokalne i regionalne oraz w ramach współpracy międzynarodowej, a także studiów europejskich.
• Opracowanie strategii rozwoju technologii informacyjnej i komunikacyjnej, marketingu, legislacji, procedur akredytacji oraz zapewnienie jakości.

Z punktu widzenia polityki narodowej najbardziej spektakularnym osiągnięciem było stworzenie we wczesnych latach 90. 15 centrów kształcenia na odległość. Były one zintegrowane z siecią centrów kształcenia ustawicznego (ok. 50) i oferowały szkolenia zawodowe dla dorosłych, w tym kursy dla osób bezrobotnych, wymagających przekwalifikowania. Trzy z tych centrów dały początek Regionalnym Ośrodkom Phare (Zielona Góra, Bytom, Krosno). Pięć centrów Phare zlokalizowano na uczelniach wyższych (Gdańsk, Kielce, Kraków, Nowy Sącz, Warszawa). Eduaction Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej było zaangażowane w następujące projekty:

1. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - FOLLOW UP Establishment and Operation of a Regional Distance Education Study Centre (1998-1999),
2. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - ENVIMAN ENVIronmental MANagement (1998-1999),
3. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - EE DEC Energy & Environment - Distance Education Course (1998-1999),
4. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - WAWAMAN WAter and WAstewater MANagement (1998-1999),
5. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - LOLA Learn about Open LeArning (1998-1999),
6. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - European Studies Programme - Water Environmental Management (1998-1999),
7. PHARE Multi-country Programme in Distance Education - European Studies Programme - Public Procurement (1998-1999),
8. PHARE Partnership Programme - NEPOLD Network of European Partners in Open Learning Delivery (1999-2000).

W szkoleniach ENVIMAN, WAWAMAN oraz LOLA brało udział ponad 500 osób. Pierwsze z nich ENVIMAN - ENVIronmental MANagement wykorzystywało nowoczesne technologie internetowe w szkoleniu dotyczącym zarządzania środowiskowego w trzech krajach Phare (Węgry, Polska, Słowacja). Kurs opracowany został przez Centrum Kształcenia Ustawicznego Politechniki w Helsinkach (DIPOLI) i jest akredytowanym kursem w ramach studiów podyplomowych EuroPro. Istotnymi korzyściami dla nowopowstałych centrów Phare było stworzenie międzynarodowej sieci współpracujących w projekcie instytucji, zgromadzenie doświadczeń w dziedzinie kształcenia na odległość ze szczególnych uwzględnieniem technologii internetowych. Przetestowano metodologię wielojęzycznej adaptacji szkoleń w celu przyśpieszenia procesów integracji europejskiej. Szkolenie ENVIMAN jest odpowiednikiem 200 godzin tradycyjnego kursu i składa się z siedmiu modułów (m.in. Rozwój świadomości środowiskowej, Legislacja i standardy, Ocena i kontrola, Projektowanie i modelowanie, Przypadki użycia) i jest adresowane do inżynierów, profesjonalistów, absolwentów szkół wyższych, którzy chcą zdobyć wiedzę na temat zarządzania środowiskowego korzystając z wykorzystywanych w procesie kształcenia ustawicznego mediów elektronicznych. Wszystkie materiały szkoleniowe dostępne są w formie elektronicznej (m.in. stron WWW). Komunikacja student-instruktor, student-student, student-ekspert, współpraca grupowa są możliwe dzięki zastosowaniu zaawansowanej techniki komunikacyjnej (m.in. wideo konferencje z wykorzystaniem ISDN). Niestety w chwili obecnej kurs nie jest w ofercie CEN PG z uwagi na brak kadry instruktorskiej oraz nie aktualizowane na bieżąco treści szkoleniowe. Drugi kurs to WAWAMAN - WAter and WAstewater MANagement. Projekt WAWAMAN miał na celu opracowanie i uruchomienie szkolenia dotyczącego zarządzania gospodarką wodną i ściekową z uwzględnieniem dyrektyw UE, które miały wspomagać integrację europejską. Partnerami projektu były następujące instytucje:

• Gdańska Fundacja Wody, Polska - Koordynator;
• Politechnika Gdańska, CEN PG, Polska;
• Engineering Ecology Consultative Technical Centre, Wilno, Litwa;
• International Centre for Distance Education, Futuroscope, Francja;
• International Office for Water, Limoges, Francja;
• National Committee of Water Producers and Distributors of Romania, Bukareszt, Rumunia;T.G. Masaryk Water Research Institute, Praga, Czechy.

Kurs odpowiada 150 godzinom szkoleniowym i powinien być ukończony w okresie od 8 do 12 miesięcy. Jest adresowany do wyższego personelu instytucji zajmujących się gospodarką wodną i ściekową, administracji lokalnej i regionalnej, instytucji nadzorczych oraz producentów sprzętu dla oczyszczalni ścieków i ujęć wody. Materiały szkoleniowe przygotowano w środowisku MS Office (MS Word, MS PowerPoint) i są one dostępne przez Internet, na dyskietkach, wideokasetach oraz w formie drukowanej. Pomoc instruktora zapewniona jest dzięki poczcie elektronicznej, a w przypadku braku dostępu do Internetu przez telefon lub przy pomocy tradycyjnej poczty. Oceny postępów w nauce dokonuje się podczas spotkań stacjonarnych oraz w formie testów automatycznie sprawdzalnych. Materiały szkoleniowe znajdują się na serwerze CEN PG. Planowane jest udostępnienie szkolenia dla studentów Politechniki Gdańskiej zainteresowanych tą tematyką. Trzeci projekt to LOLA - Learn about Open LeArning, czyli kształcenie kadry dla szkoleń na odległość. Kurs LOLA był kursem oferowanym w trybie online i trwał od 1 marca do 2 lipca 1999 r. Materiały szkoleniowe opracowane zostały na szkockim uniwersytecie Heriot-Watt University i były dostępne pod adresem http://www.icbl.hw.ac.uk/lola. W szkoleniu wzięło udział ok. 400 uczestników z następujących krajów: Albania, Bułgaria, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia. Kurs prowadziło 10 instruktorów z Wielkiej Brytanii i Holandii oraz 13 instruktorów z krajów Phare (autorka była jednym z nich). Tematyka kursu dotyczyła następujących zagadnień:

• Identyfikacja potencjalnych uczestników szkoleń oraz ich potrzeb.
• Planowanie, projektowanie, wdrażanie i testowanie kursów na odległość (oryginalnych i adaptowanych) oraz opracowanie materiałów szkoleniowych do samodzielnej nauki.
• Projektowanie, implementacja i testowanie metody pomocy dla studenta i sposobów jego oceniania z wykorzystaniem systemów online, offline, synchronicznych, asynchronicznych.
• Walidacja, zapewnienie jakości, akredytacja i uznanie umiejętności zdobytych w szkoleniach na odległość.
• Zarządzanie, administracja i marketing szkoleń na odległość, z uwzględnieniem analizy kosztów i efektywności.
• Lokalne/regionalne/narodowe przypadki użycia.

Materiały szkoleniowe oraz komunikacja z instruktorami była możliwa dzięki sieci WWW. CEN PG przygotował specjalną stronę internetową dla polskich uczestników szkolenia. Tablica ogłoszeń używana przez grupę polską wymagała indywidualnego hasła i nazwy użytkownika. Kurs rozpoczynało spotkanie stacjonarne, w którym wzięli udział studenci i instruktorzy. W chwili obecnej niewyjaśnione do końca prawa autorskie uniemożliwiają oferowanie tego szkolenia. W wymienionych projektach podczas trwania kursów pilotażowych partnerzy mieli dostęp do systemów wspomagających zarządzanie szkoleniami, takich jak Learning Space, First Class czy WebCT. Można było dokonać oceny jakości systemów oraz porównać ich skuteczność. Doświadczenia zgromadzone podczas realizacji projektu PHARE Multi-country Programme for Distance Education okazały się bardzo użyteczne. Niektóre szkolenia online opracowane podczas trwania projektu Phare są w stałej ofercie CEN PG. W chwili obecnej najlepiej sprzedającym się produktem jest kurs obsługi programu AutoCAD. Biorą w nim udział studenci z różnych wydziałów Politechniki Gdańskiej. Popularnym szkoleniem jest także kurs języka angielskiego English for Environmental Awareness. Kurs opracowano w ramach projektu NEPOLD (Network of Europeans Partners in Open Learning Delivery). Celem projektu była adaptacja fińskiego kursu i realizacja szkolenia pilotażowego, w ramach którego zaproponowano m.in.:

• Opanowanie terminologii anglojęzycznej związanej z ochroną środowiska.
• Zdobycie umiejętności pisania raportów, esejów i artykułów w języku angielskim.
• Pogłębianie wiedzy o ochronie środowiska na bazie materiałów w języku angielskim.
• Rozwój świadomości uczestników o współczesnych globalnych i lokalnych problemach środowiskowych.
• Dostęp do najnowszych materiałów z zakresu ochrony środowiska umieszczonych w Internecie.
• Poznanie nowych możliwości jakie daje nauczanie na odległość przez Internet (generacja własnych stron WWW, wyszukiwanie informacji w Internecie).
• Udział w audio lub wideo konferencji.

Większość materiałów szkoleniowych jest dostępna na stronach WWW. Uczestnicy kursu powinny przygotować trzy rodzaje prac pisemnych w tym esej argumentacyjny, analityczny oraz raport. Dla kursu opracowano dedykowaną witrynę internetową, a dodatkowo uczestnicy biorą udział w wideo konferencji. Motywację uczących wspierają możliwe do uzyskania punkty kredytowe (3 ECTS) oraz dyplom ukończenia kursu. Więcej informacji znajduje się pod adresem http://www.dec.pg.gda.pl/dec/index.phtml?id=e-environment_pl

CEN PG w projektach Leonardo da Vinci

Po zakończeniu projektu PHARE pojawiła się nowa możliwość wspierania działań w zakresie szkoleń online, czyli finansowanie z programu Leonardo da Vinci. Od 1998 r. CEN PG był lub jest zaangażowany w następujące projekty:

1. Leonardo da Vinci Programme - TeleCAD TELEworkers training for CAD systems users (1999-2001),
2. Leonardo da Vinci Programme - MDEC Multimedia Distance English Course (1999-2001),
3. Leonardo da Vinci Programme - AYTEM Accompanying a Young Teachers into Educational Market by Distance Course Mode (1999-2001),
4. Leonardo da Vinci Programme - LinguaWeb LinguaWeb for Small and Media Enterprises (1999 - 2001),
5. Leonardo da Vinci Programme - EMDEL European Model for Distance Education and Learning (2001-2004).

Cztery z nich miały na celu opracowanie materiałów szkoleniowych oraz wdrożenie platform internetowych do dostarczania tych szkoleń. W projekcie TeleCAD - Teleworkers Training for CAD Systems Users Politechnika Gdańska pełniła rolę koordynatora, a partnerami były następujące instytucje:

• ARGO s.r.l. Formare I'Europa, Włochy;
• IDEC, Grecja;
• ZEUS, Grecja;
• Pekkala Software Oy, Finlandia;
• Young Digital Poland, Polaska.

W ramach projektu uruchomiono dedykowaną platformę internetową do wspomagania współpracy zdalnej, opracowano metodologię szkoleń dla telepracowników, przygotowano materiały szkoleniowe do samodzielnej nauki obsługi programu AutoCAD (wersja CD oraz online), udostepniono specjalną pomoc dla instruktorów i uczących się w językach narodowych oraz zrealizowano szkolenia pilotażowe dla telepracowników (Polska - studenci, Włochy - uczniowie szkół pomaturalnych, Grecja, Finlandia - młodzi pracownicy). Od listopada 2000 kurs TeleCAD oferowany jest pod adresem: http://www.dec.pg.gda.pl/dec/index.phtml?id=telecad_pl
Z platformy TeleCAD do 2002 r. skorzystało ponad 1000 studentów. Służy ona nie tylko do wspomagania nauki obsługi programu AutoCAD, ale także do egzaminowania studentów z przedmiotu Podstawy Informatyki. Z systemu TeleCAD korzystają również studenci studiów zaocznych i magisterskich uzupełniających Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Gdańskiej. Kolejnym projektem był MDEC - Multimedia Distance English Courses, czyli multimedialny kurs języka angielskiego dotyczący prawa, bankowości, finansów, nauki, technologii, bezpieczeństwa pracy, elementów prawa europejskiego i standardów europejskich. Projekt ten miał na celu ułatwienie samokształcenia na stanowisku pracy ze szczególnym uwzględnieniem formuły kształcenia na odległość w zawodowym kształceniu ustawicznym. Kursy dedykowano studentom uniwersytetów i politechnik, uczestnikom form kształcenia ustawicznego oraz innym zainteresowanym. Projekt wykorzystywał zaawansowane technologie informacyjne i komunikacyjne (WWW, e-mail, multimedia).
W projekcie brały udział następujące instytucje:

• Politechnika Poznańska, Polska;
• Uniwersytet Wolverhampton, Wielka Brytania;
• Instytut Technologii Komunikacyjnych i Informacyjnych, Polska;
• Politechnika Gdańska, Polska.

Zakładano, iż końcowy produkt będzie składał się z oprogramowania LMS (ang. Learning Management System) oraz modułów szkoleniowych do nauki języka angielskiego. Planowano udostępnienie w Internecie sześciu następujących modułów szkoleniowych: General English, Legal English, Banking English, Internet Technology, Science and Technology, Occupational Safety. Początkowo kursy miał stanowić formę uzupełniającą tradycyjne zajęcia, a docelowo rozważano możliwość umieszczenia szkolenia online w programie studiów. W chwili obecnej moduły te nie są dostępne dla studentów Politechniki Gdańskiej. Projekt AYTEM - Accompanying a Young Teacher into Educational Market, miał na celu pomoc dla młodego nauczyciela wchodzącego na edukacyjny rynek pracy poprzez szkolenia online. Kurs ten miał umożliwić młodym nauczycielom skorzystanie z doświadczeń starszych kolegów, dostarczenie nowych pomysłów edukacyjnych w oparciu o doświadczenia krajowe i zagraniczne. Projekt miał przygotować materiały szkoleniowe i dostarczyć platformę do prowadzenia kursu. Ponadto zaplanowano przeszkolenie instruktorów w krajach partnerskich. W projekcie wzięło udział 10 partnerów z 6 krajów:

• Politechnika w Kownie; Vytautas Magnus Uniwersytet w Kownie; Regionalne Centrum Kształcenia Nauczycieli w Panevezys; Centrum Edukacyjne w Mazeikiai; Ministerstwo Edukacji i Nauki, Litwa;
• Uniwersytet w Oulu, Finlandia;Nordycka Akademia Ludowa, Szwecja;
• Szkoła Techniczna w Odense, Dania;
• Politechnika Gdańska, Polska;

Opracowano edukacyjny CD ROM, a jako platformę do dostarczania szkolenia wykorzystano oprogramowanie Luvit. Niestety budżet projektu nie pozwolił na przygotowanie tłumaczenia szkolenia na języki partnerów, dostępna jest jedynie pełna wersja w języku litewskim.
Kolejny projekt to LinguaWeb - LinguaWeb for Small and Medium Enterprises, czyli nauka języka poprzez strony WWW dla małych i średnich przedsiębiorstw różnych regionów Europy. Celem projektu było opracowanie multimedialnego serwisu internetowego, który wspomagałby współpracę biznesową różnych regionów Europy dzięki ciekawym materiałom online na temat kultury, społeczeństwa i języka Zaproponowany w projekcie serwis internetowy zawiera m.in.:

• Informacje o lokalnym/regionalnym języku z przykładami autentycznych próbek.
• Autentyczne dokumenty multimedialne dotyczące lokalnego/regionalnego biznesu, społeczeństwa, kultury w kontekście komunikacji.
• Demonstracyjne moduły do nauki języka w tematyce biznesu, społeczeństwa, kultury.

Uruchomiono prototyp serwisu w 4 wersjach językowych (angielski, niemiecki, irlandzki, polski) i dokonano jego oceny. W projekcie wzięły udział następujące instytucje:

• Ebehard-Karls-Uniwersytet w Tübingen, Niemcy;
• CTS, Irlandia;
• Politechnika Gdańska, CEN PG, Polska.

Serwis LinguaWeb znajduje się pod adresem http://www.linguaplan.de/linguaweb/
Aktualnie realizowanym projektem Leonardo da Vinci jest EMDEL - European Model for Distance Education and Learning, czyli europejski model kształcenia na odległość. Głównym celem projektu jest opracowanie uniwersalnego europejskiego modelu systemu kształcenia na odległość z wykorzystaniem istniejących produktów, dzięki czemu można by ograniczyć produkcję materiałów szkoleniowych, a szczególną uwagę poświęcić dobremu serwisowi dla uczących się. Docelowo należy oczekiwać redukcji kosztów produkcji oraz poszerzenia oferty kursowej. W ramach projektu przygotowane zostaną następujące produkty:

• Katalog kursów online razem z próbkami szkoleń, który umożliwi rozpoznanie rynku i właściwy wybór oferty.
• Oprogramowanie do oceny jakości produktów również przez uczestników szkoleń.
• Tłumaczenie min. 10 produktów, z wcześniejszym ich wyborem i adaptacją.
• Metodologia wykorzystania szkoleń online w językach oryginalnych dla mniejszości narodowych, gdzie pomoc byłaby możliwa zarówno lokalnie jak i zdalnie.

Duży nacisk położony jest na rozpowszechnienie wyników poprzez specjalnie stworzoną do tego celu sieć, która będzie otwarta nie tylko dla partnerów projektu, ale również dla innych, pragnących współpracować instytucji edukacyjnych. Projekt bazuje w znaczący sposób na rezultatach wcześniejszych projektów finansowanych przez Unię Europejską. Dodatkowo Region Toskanii wspomógł stworzenie Regionalnego Systemu Teleszkoleń (Trio Project - http://www.progettotrio.it/) oraz produkcję materiałów dydaktycznych adresowanych do uczniów, pracowników, kierowników małych przedsiębiorstw oraz osób starszych. Zakłada się, że doświadczenie partnerów zaangażowanych w realizację projektu zapewni możliwość stworzenia materiałów szkoleniowych online również na poziomie akademickim oraz do kształcenia instruktorów. Projekt rozpoczął się od zgromadzenia informacji na temat instytucji partnerskich ze szczególnym uwzględnieniem istniejącej oferty szkoleń online. W chwili obecnej pod adresem http://www.emdel.org/ znajduje się strona internetowa projektu wraz z bazą danych instytucji uczestniczących w projekcie oraz z ich ofertą szkoleniową. Obecnie w ramach podprojektu "Products exchange" kurs "Ethics online" jest tłumaczony na norweski oraz włoski. Trwają prace związane z opracowaniem dwustronnego porozumienia, które umożliwi adaptację szkolenia z jednoczesnym poszanowaniem praw autorskich. W tabeli 1 pokazano praktyczne wykorzystanie szkoleń opracowanych w ramach projektów Leonardo da Vinci.

Tabela 1. Szkolenia online zrealizowane w ramach projektów Leonardo da Vinci

Akronim projektu Leonardo da Vinci,okres realizacji, nazwa kursu	URL	Materiały szkoleniowe	Narzędzia do komunikacji	Komentarz
TeleCAD, 1998-2001, Szkolenie w zakresie pracy zdalnej dla użytkowników systemów CAD	www.dec.pg.gda.pl/ dec/index.phtml? id=telecad_en	Online, CD, podręcznik	System TeleCAD (FAQ, lista dyskusyjna, poczta wewnętrzna)	Wykorzystują studenci PG (WIL studia dzienne oraz uzupełniające studia magisterskie)
LinguaWeb, 1998-2001, LinguaWeb for Small and Medium Enterprises	www.linguaplan.de/ linguaweb/1024/ index.html	Online	Tablica ogłoszeń, e-mail	Propozycja dla lektorów Studium Języków Obcych PG. W chwili obecnej oferowany studentom członkom kół naukowych PG
EMDEL, 2001-2004,Ethics online,TeleCAD	www.dec.pg.gda.pl/ ethics/	Online	Tablica ogłoszeń, e-mail	Kurs Ethics online jest lokalizowany w Norwegii i Włoszech oraz jest udostępniony dla studentów studiów doktoranckich oferowanych w ramach projektu CURE

Podsumowanie

W chwili obecnej CEN PG zaangażowane jest w uruchomienie studiów doktoranckich i podyplomowych wspomaganych technologią internetową. To wspólne przedsięwzięcie Wydziału Inżynierii Lądowej i CEN PG jest realizowane w ramach projektu CURE - Centre for Urban Construction and Rehabilitation: Technology Transfer, Research and Education czyli Centrum Rewitalizacji Budowli Miejskich: Transfer Technologii, Badania Naukowe i Edukacja (V Program Ramowy UE, Centra Doskonałości). W ramach projektu CURE studentom i doktorantom proponowane są szkolenia opracowane w projektach PHARE i Leonardo da Vinci. Decydującym o atrakcyjności szkolenia elementem jest zapewnienie uznawania osiąganych w systemie kształcenia na odległość kwalifikacji. W szkoleniach oferowanych przez CEN PG wielu uczestników otrzymało świadectwa renomowanych uczelni lub certyfikaty powszechnie uznawanych instytucji edukacyjnych (Tab. 2).

Tabela 2. Zestawienie liczbowe wydanych przez CEN PG świadectw ukończenia szkoleń w trybie na odległość

Kurs	Instytucja wystawiająca świadectwo/certyfikat	Liczba wydanych świadectw/certyfikatów w latach 1999-2002
AutoCAD, TeleCAD	Autodesk, ACSA PG	113
Environmental Management	Helsinki University of Technology, Dipoli, Finlandia	12
Learn about Open Learning	Heriot - Watt University, Szkocja	26
Water Environmental Management	European Training Foundation, Turyn	1
Public Procurement	International Labour Organisation, Turyn	1
Energy& Environment - DE Course	Akademia Istropolitana Nova, Słowacja	3
English for Environmental Awarness	Helsinki University of Technology, Dipoli, Finlandia	8

Należy podkreślić, iż nowoczesna placówka edukacyjna oferująca szkolenia w trybie ODL powinna spełniać następujące kryteria jakościowe:

1. udostępnianie w sieci Internet informacji dotyczących oferty kształcenia, powinno pochodzić z wielu źródeł,
2. zagwarantowanie uznawania osiąganych w systemie kształcenia na odległość kwalifikacji,
3. opracowanie koncepcji przygotowywania kursów dedykowanych, spełniających oczekiwania klienta,
4. zapewnienie serwisu, który gwarantuje sprawną komunikację pomiędzy uczącym się a zasobami edukacyjnymi,
5. stworzenie sieci instruktorów i uczących się, otwartej na współpracę z innymi instytucjami szkoleniowymi,
6. wypracowanie procedury tworzenia wysokiej jakości multimedialnych materiałów edukacyjnych odpowiadających potrzebom klienta.

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że najsłabszym elementem systemu są zasoby ludzkie, a przede wszystkim instruktorzy, którzy potrafią realizować zajęcia z wykorzystaniem internetowych narzędzi komunikacyjnych takich poczta elektroniczna, listy dyskusyjne, pogawędki. Niezbędne jest w tym wypadku opracowanie i uruchomienie kursów dedykowanych kadrze akademickiej, które pomogą w realizacji szkoleń online. Przykładem szkolenia dla pracowników dydaktycznych Politechniki Gdańskiej jest kurs Meeting of Generations, który powstał w ramach projektu Socrates Grundtvig 2001-2003 (http://www.meetgen.org/).

Bibliografia

• A.W.Bates: Technology, open learning and distance education, London: Routledge 1995.
• A. Grabowska: Model systemu kształcenia na odległość wykorzystujący sieci lokalne i rozległe, Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. inż. Józef Woźniak, Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki, Gdańsk 2001, 150 s. 60 rys. 22 tab. bibliogr. 267 poz. maszyn.
• A. Grabowska: Leonardo da Vinci projects (1998-2004) at DECTUG, w: Proceedings. The know-how hub for blended learning. 5th International Conference on New Educational Environments INCEE 2003. Lucerne. Switzerland, 26-28 May 2003, Christine Jutz, Karin Waefler (eds.), net4net, University of Applied Sciences Berne 2003, s.53-58.
• Strona internetowa CEN PG, http://www.dec.pg.gda.pl/dec/index.phtml.