Człowiek - cyberprzestrzeń. Zagrożenia wobec osób sprawnych i niepełnosprawnych. Aspekty teoretyczne, metodologiczne i empiryczne - relacja z konferencji

Funkcjonowanie człowieka w cyberprzestrzeni odbywa się na różnych płaszczyznach, w różnych obszarach tematycznych i służy zaspokajaniu różnych celów. W rozwoju cyberprzestrzeni obserwuje się liczne zjawiska o charakterze psychospołecznym. Ich opisowi i analizie poświęcono konferencję zorganizowaną 9 maja 2008 roku w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, pt. „Człowiek - cyberprzestrzeń. Zagrożenia wobec osób sprawnych i niepełnosprawnych. Aspekty teoretyczne, metodologiczne i empiryczne.” Myśl przewodnia tego spotkania dotyczyła działania człowieka w środowisku internetowym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń z tym związanych. Na konferencji spotkało się liczne grono specjalistów z różnych dziedzin i środowisk naukowych. Byli to zarówno badacze-teoretycy zjawiska, jak i praktycy - osoby zaangażowane w działania bezpośrednie.

W czasie obrad poruszono zagadnienia w kilku grupach tematycznych:

• humanistyczne aspekty rzeczywistości wirtualnej, która wciąż zmienia się pod wpływem rozwijających się technologii,
• konieczność edukacyjnego wspomagania uczestników tej rzeczywistości,
• możliwości rozwoju i perspektywy wykorzystania cyberprzestrzeni w kontekście edukacji ustawicznej,
• aspekty zdrowia psychicznego i fizycznego osób działających w cyberprzestrzeni (ze szczególnym naciskiem na problematykę zdrowia psychicznego i wszelkiego rodzaju uzależnień),
• działania ryzykowne i zjawiska przestępcze, dla których przestrzeń internetowa stała się środowiskiem wspierającym.

Główny nurt rozważań dotyczył zjawisk, które - dzięki przestrzeni wirtualnej - rozwijają się w sposób znaczący. Jednym z nich jest edukacja w cyberprzestrzeni jako wciąż stosunkowo nowa i dynamicznie rozwijająca się możliwość wspierania kształcenia ustawicznego. Tej problematyce poświęcili uwagę m.in. prof. S. Kwiatkowski (APS Warszawa, Komitet Nauk Pedagogicznych PAN), prof. F. Szlosek (APS, Warszawa), prof. J. Bednarek (APS, Warszawa).

Dominującym wątkiem była identyfikacja różnych obszarów zagrożeń związanych z eksploracją cyberprzestrzeni, co przedstawił w swoim wystąpieniu prof. M. Jędrzejko (AH, Pedagogium). Skupił się on na zagrożeniach powstałych w wyniku migracji do cyberprzestrzeni licznych środowisk działających na granicy ryzyka i wykorzystujących internet do popularyzacji zachowań destruktywnych. W tym kontekście oceniane jest środowisko gier wirtualnych (ze szczególnym podkreśleniem gier agresywnych), jak również strony i portale edukujące w kierunku określonych ideologii (w tym sięgających po szeroko rozumiany terroryzm). W tym wątku mieszczą się ponadto strony instruktażowe dla samobójców (z możliwością współuczestnictwa włącznie) oraz strony i sklepy internetowe upowszechniające środki uzależniające lub zniekształcające świadomość.

Aktywny udział specjalistów różnych dziedzin (naukowców, filozofów, psychologów, nauczycieli, terapeutów, lekarzy, w tym także psychiatrów, policjantów i medioznawców) sygnalizuje, że problematyka konferencji jest znacząca i kieruje uwagę społeczną na potrzeby zbadania i opisania cyberprzestrzeni. Znamienne jest to, że dostrzeżono wielość zdarzeń pojawiających się w przestrzeni wirtualnej, jednak intencją konferencji nie było podsycanie entuzjazmu towarzyszącego powszechnemu już korzystaniu z internetu. Chodziło raczej o prześledzenie i opisanie zjawisk ryzykownych, które stanowią zagrożenie w różnych dziedzinach życia. W podsumowaniu podkreślono również, że konsekwencje procesów, pozornie odbywających się tylko w cyberprzestrzeni, znacząco zmieniają funkcjonowanie i zachowanie człowieka w świecie realnym.