Wprowadzenie

Tegoroczna Letnia Szkoła Młodych Andragogów w Zielonej Górze stanowi 10. edycję tego przedsięwzięcia. Wielu znakomitych gości, autorytetów ze świata polskiej nauki oraz młodych naukowców, dużo wrażeń i nowych doświadczeń, konstruktywnej krytyki, wymiany zdań, refleksji i prognoz na przyszłość, a także, tradycyjnie już, wyjazd do Berlina - to wszystko miało miejsce w ciągu czterech dni trwania Szkoły. X LSMA to kolejny bardzo udany cykl spotkań naukowych o charakterze warsztatowym, który skupia młodych badaczy pod bacznym okiem mistrzów.

Jubileuszowo

X Letnia Szkoła Młodych Andragogów (LSMA) była prawie tak samo wyjątkowa, jak każda poprzednia jej edycja. Jednak, ze względu na swój jubileusz, miała tym razem bardziej uroczysty charakter. X LSMA, która, tradycyjnie już, odbywała się na Uniwersytecie Zielonogórskim, skupiła zarówno młodych, jak i trochę starszych andragogów, a jej obrady przebiegały w przyjacielskiej atmosferze, pod znakomitym kierownictwem naukowym prof. Józefa Kargula. W tym roku, tak jak i w latach poprzednich, organizatorami byli: Zespół Pedagogiki Dorosłych Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, Zakład Animacji Kultury i Andragogiki Uniwersytetu Zielonogórskiego, Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu oraz Akademickie Towarzystwo Andragogiczne. Funkcja sekretarza Szkoły przypadła dr. Marcinowi Szumigrajowi.

Zaproszeni na X LSMA goście to profesorowie znani i cenieni w świecie nauki. Wśród nich znaleźli się prof. prof.: Krzysztof Kubiak (DSW we Wrocławiu), Zbigniew Izdebski (Uniwersytet Zielonogórski), Tadeusz Pilch (UW), Tadeusz Aleksander (UJ), Olga Czerniawska (WSH-E w Łodzi), Ewa Skibińska (UW), Alicja Kargulowa i Zdzisław Wołk (UZ), Witold Jakubowski (UWr).

Uroczystego otwarcia obrad X LSMA dokonali prof. prof.: Zbigniew Izdebski (dziekan Wydziału Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego) oraz Krzysztof Kubiak (prorektor ds. rozwoju Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu). Zostały odczytane także listy gratulacyjne z okazji jubileuszu Szkoły. Po pełnych podziękowań i życzeń przemowach prof. Tadeusz Pilch wygłosił wykład inauguracyjny. Odczyt ten stanowił znakomite nawiązanie do kwestii podmiotowości w kontekście edukacji i jej miejsca w życiu współczesnego człowieka, przechodząc płynnie na grunt pedagogiki, a następnie pedagogiki podmiotowej, która stanowi paradygmat edukacji, mający swe początki na przełomie XIX i XX wieku. Znamienne słowa prof. Pilcha to stwierdzenie, że pedagogika społeczna i oświata dorosłych powinny stanowić wspólny trzon refleksji w trosce o człowieka. Wykład zamknęła interesująca dyskusja, w której odwoływano się między innymi do problematyki uniwersytetów ludowych.

Po wykładzie inauguracyjnym rozpoczęły się spotkania autorskie z gośćmi. Pierwszy był prof. Krzysztof Kubiak z prezentacją o zaskakującym i pozornie odbiegającym od tematyki Szkoły tytule - Współczesne piractwo morskie. W dynamiczny sposób przedstawił on problematykę kształtowania się kasty ludzi wyłączonych poprzez piractwo, terroryzm morski oraz uprawianie przemocy na morzu, spowodowane głównie biedą w krajach dotkniętych tym zjawiskiem. Powstała wokół tematu dyskusja skupiła się przede wszystkim na możliwościach niesienia pomocy ludności z obszarów ubogich (takich jak Somalia czy rejon Zatoki Gwinejskiej oraz Cieśniny Malakka), która utrzymuje się z piractwa. Ponadto poruszono kwestię marginalizacji i zachowań z tym związanych. Wykład wieńczący pierwszy dzień obrad - Seksualność Polaków po pięćdziesiątym roku życia - wygłosił prof. Zbigniew Izdebski. Tematyka dyskusji, która rozwinęła się po tym wystąpieniu, dotyczyła również seksualności - osób niepełnosprawnych, zagadnienia seksualności w kształceniu akademickim jako obszaru zaniedbanego, działań prewencyjnych, problematyki życia seksualnego osób emigrujących oraz zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS.

Dzień drugi

Obrady rozpoczął prof. Tadeusz Aleksander. Jego wykład pt. Próby porządkowania wiedzy andragogicznej dotyczył kwestii budowania teorii andragogicznych oraz potrzeby refleksji nad oświatą dorosłych. Prelegent przypomniał uczestnikom spotkania historię wyłonienia się andragogiki jako odrębnej dyscypliny pedagogicznej oraz przedstawił własną koncepcję jej nowego, idącego w stronę polityki społecznej paradygmatu, uwalniającego ją tym samym od paradygmatu ściśle pedagogicznego (z kontekstu pedagogiki społecznej). Dyskusja potoczyła się wokół pytania o miejsce andragogiki w strukturach uniwersytetów. Kolejne spotkanie autorskie - z prof. Witoldem Jakubowskim - dotyczyło tematu Kino "stylu zerowego" w perspektywie edukacyjnej. Mówca rozpoczął wystąpienie od przytoczenia słów Karola Irzykowskiego, że współczesny Europejczyk używa kina, lecz się go wstydzi. Myśl ta otworzyła interesujące wystąpienie o kulturze oraz sztuce niskiej i wysokiej. Z wykładu dowiedzieliśmy się, że kino "stylu zerowego" to styl przekazu w filmie, w którym forma jest "unieobecniona", co oznacza, że dzieło sprowadza się do sposobu patrzenia na świat oczami przeciętnego człowieka. Wykład zakończył się dyskusją na temat różnic między kulturą popularną a masową. Kolejnym znakomitym gościem Szkoły była prof. Olga Czerniawska, której wykład przebiegał pod hasłem: Wątki autobiograficzne i recenzje. Ocena drogi naukowej. Autorka podzieliła się z uczestnikami swoimi doświadczeniami i na własnym przykładzie przedstawiła rolę recenzji w życiu naukowym. Wystąpienie to stanowiło ciekawą podróż po mapie rozwoju zawodowego i osobistego, połączoną z niezwykła pasją.

Dzień trzeci

Przedostatni dzień Szkoły rozpoczął się wykładem prof. Ewy Skibińskiej pt. Dydaktyka biograficzna, którego inspiracją była książka O. Czerniawskiej Szkice z andragogiki i gerontologii. Tym samym wystąpienie to stało się bardzo udaną próbą uporządkowania podstaw teoretycznych dydaktyki biograficznej. Dyskusja skupiła się na problematyce statusu wiedzy naukowej dla dydaktyki biograficznej, a także na postawionym, kluczowym dla tego obszaru pytaniu - czy dydaktyka biograficzna może być wyzwaniem dla dydaktyki ogólnej. Drugie spotkanie w tym dniu - z prof. Zdzisławem Wołkiem - nawiązywało do pedagogiki pracy i jej miejsca pośród innych dyscyplin pedagogicznych, zwłaszcza związków z andragogiką. Wystąpienie Pedagogika pracy a koncepcje całożyciowego uczenia się wywołało żywą dyskusję i pokazało, jak wiele jest jeszcze w tym zakresie do zrobienia. Ostatnie autorskie spotkanie podczas X Letniej Szkoły Andragogów odbyło się z jej naukowym gospodarzem - prof. Józefem Kargulem. Zaprezentował on referat pt. Ludzie starzy w kulturze indywidualizmu, dając tym samym powód do rozważań i dyskusji nad kwestią autoekspresji osób starszych, ich strategii obronnych oraz samej istoty kultury indywidualizmu

Kraków, Lublin, Wrocław, Poznań, Toruń, Gdańsk, Łódź, Warszawa, Bielsko-Biała, Opole, Słupsk, Brzeg - z tylu miejsc przyjechaliśmy do Zielonej Góry. Oprócz spotkań autorskich z zaproszonymi gośćmi, odbyły się również wystąpienia młodych uczestników Szkoły. Poruszana przez nich tematyka była bardzo wszechstronna, a poszczególni mówcy reprezentowali różne ośrodki akademickie. Wśród nich znaleźli się między innymi: Joanna Kłodkowska (Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu), która zaprezentowała interesujący tekst o pełnieniu ról zawodowych przez ludzi, w odniesieniu do metafory teatru E. Goffmana, Agnieszka Zembrzuska (DSW we Wrocławiu) analizująca zagadnienie poradnictwa filozoficznego, Elżbieta Kosmala-Szweda ze Słupska (doktorantka UŁ), która wystąpiła z referatem o metodzie biograficznej, Magdalena Wnuk-Olenicz, (doktorantka UWr oraz pracownik WSH-E w Brzegu), która przedstawiła tekst Wykorzystanie metody biograficznej w budowaniu pozytywnego bilansu życia seniorów oraz Ewa Lewandowska (uczestniczka seminarium doktoranckiego, Uniwersytet Zielonogórski), która zaprezentowała wyniki badań nad stanem wiedzy zielonogórskiej młodzieży na temat feminizmu. Liczną grupę referentów stanowili doktoranci z Uniwersytetu Jagiellońskiego - Łukasz Hajduk z referatem Newsletter jako nowa forma przekazywania informacji w kontekście rozwoju regionalnego, Bartłomiej Gołek z tekstem pt. Potrzeby poznawcze nauczycieli - komunikat z badań, a także autorka niniejszego sprawozdania z wystąpieniem Między potrzebą własnego rozwoju a wymaganiami rynku zatrudnienia, czyli motywy edukacji ustawicznej osób dorosłych pracujących. Całość odczytów zakończył referat Tatiany Maciejewskiej (uczestniczki seminarium doktoranckiego na UZ) o problemie bigoreksji wśród mężczyzn. Każde wystąpienie było inspiracją do ciekawych dyskusji zarówno nad podejmowaną problematyką, jak i warsztatem pisarskim i naukowym młodych badaczy

Pod koniec prof. Józef Kargul zaproponował uczestnikom grę symulacyjną: Posiedzenie zespołu redakcyjnego czasopisma pedagogicznego, podczas której można było się nauczyć, jak poprawnie pisać tekst naukowy, jakich błędów unikać i na co zwracać szczególną uwagę. Tym wzbogacającym i interesującym ćwiczeniem warsztatowym została zakończona "naukowa" część Szkoły.

Dzień czwarty

Ostatniego dnia SMA zaplanowano, zgodnie z tradycją, studyjny wyjazd do Berlina. W programie wycieczki znalazło się indywidualne zwiedzanie miasta, a także wizyta w Uniwersytecie Ludowym (Volkshochschule Berlin-Mitte), gdzie zorganizowane zostało spotkanie z Ursulą Diehl, kierownikiem Urzędu ds. Edukacji Dalszej (Amt für Weiterbildung) i kierownikiem Uniwersytetu Ludowego, Michaelem Weißem - kierownikiem działu do spraw integracji imigrantów i dr. Eduardem J. Ditschekiem - zastępcą kierownika Uniwersytetu Ludowego. Do głównych zadań Volkshochschule Berlin-Mitte należy przede wszystkim zapewnienie szerokiego wyboru kursów i studiów dokształcających. W ten sposób interesująca poznawczo wycieczka do Berlina zakończyła tegoroczną Szkołę Andragogów.

Zakończenie

Choć X Jubileuszowa Szkoła Młodych Andragogów trwała o jeden dzień krócej niż jej poprzednie edycje, była tak samo pasjonująca i wzbogacająca. Spotkania ze znanymi naukowcami, swobodna, ale rzeczowa wymiana myśli, konstruktywna krytyka, ciekawe i inspirujące rozważania andragogiczne, szlifowanie warsztatu słowa pisanego i mówionego, innowacje naukowe, nowe, cenne znajomości, przyjazna atmosfera i odświętny klimat jubileuszu - to najcelniejszy opis tego, co miało miejsce w dniach 12-15 maja 2008 roku w kampusie Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Wszyscy zainteresowani tekstami naukowymi z X LSMA mogą sięgnąć po 10., jubileuszowy tom Dyskursów młodych andragogów, który ukaże się pod redakcją Małgorzaty Olejarz w Oficynie Wydawniczej Uniwersytetu Zielonogórskiego wiosną przyszłego roku. A tych, którzy sami chcą się przekonać, jak cennym doświadczeniem jest Letnia Szkoła Młodych Andragogów, serdecznie zapraszamy na przyszłoroczną, XI edycję Szkoły, która prawdopodobnie odbędzie się we Wrocławiu.