Relacja z konferencji Ochrona wiedzy i innowacji

Wysoki poziom wiedzy i innowacyjności jest nowoczesnym sposobem przyspieszania rozwoju gospodarczego. Natomiast brak właściwej ochrony własności intelektualnej nie zachęca do inwestowania w działalność badawczo-rozwojową. O tym, jak wspierać tworzenie innowacyjnej gospodarki wiedzy dyskutowali uczestnicy V Konferencji Naukowej z cyklu Wiedza i Innowacje, pt. Ochrona wiedzy i innowacji, która odbyła się w dniach 19-20 stycznia w Krakowie. Wzięło w niej udział ok. 150 osób, które wygłosiły blisko 70 referatów. W sesjach uczestniczyli przedstawiciele władz rektorskich Uniwersytetu Jagiellońskiego (rektor prof. Karol Musioł) oraz Politechniki Warszawskiej.
Zaprezentowane zostały najnowsze wyniki badań polskich i zagranicznych z zakresu innowacyjności oraz ochrony własności intelektualnej w budowaniu konkurencyjnej gospodarki. Naukowcy oraz przedstawiciele biznesu dzielili się swoimi obserwacjami dotyczącymi rozwoju krajów, regionów oraz przedsiębiorstw. Profesor Louis Palma Martos z Uniwersytetu w Sewilli przedstawił proces konwergencji regionów w Hiszpanii, a także rozwoju społeczeństwa wiedzy w Andaluzji. Szansą na szybszy rozwój tego regionu byłaby efektywna polityka modernizacji technologicznej, gospodarczej oraz społecznej, a także zmiany mentalności mieszkańców tego regionu. W przypadku Polski rozwój regionów zależy nie tylko od prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, ale również od uwarunkowań społeczno-instytucjonalnych oraz współpracy sektora B+R z przedsiębiorstwami. Szybki rozwój innowacyjności jest jednym z kluczowych czynników pozytywnie wpływających na wzrost gospodarczy, dlatego celem polityki rządu powinno być wspieranie sektora B+R (przykładem takich działań jest tworzenie parków technologicznych).

Władze i eksperci Urzędu Patentowego RP (m.in. prezes - dr Alicja Adamczak), Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (prezes Danuta Jabłońska) oraz PKPP Lewiatan przybliżali praktyczne działania podejmowane w Polsce dla wspierania innowacyjności. Patentowanie jest jedną z możliwości ochrony własności intelektualnej, jednak aż 48 proc. wniosków patentowych jest odrzucanych. Ponadto naukowcy często publikują wyniki badań jeszcze przed złożeniem dokumentów do UP RP, co w praktyce wyklucza możliwość opatentowania odkrycia. Podkreślano też koszty, jakie ponosi społeczeństwo, gdy poprzez patenty tworzy się sztuczne monopole. Ceny produktów zwykle znacznie spadają po wygaśnięciu praw ochrony (np. ceny leków). Ochrona własności intelektualnej, choć z ekonomicznego punktu widzenia jest niekorzystna dla gospodarki, zachęca do poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych.

Zwrócono również uwagę na praktyczne aspekty rozwoju innowacyjności firm, wśród których ważne są wciąż istniejące bariery prawne oraz podatkowo-skarbowe dla stymulowania działalności badawczo-rozwojowej. Pomimo wprowadzenia instrumentów podatkowych, wspierających działalność badawczo-rozwojową, firmy unikają wykazywania prac B+R w obawie przed kontrolą urzędu skarbowego. Wiele razy podkreślano konieczność współpracy jednostek badawczych i uczelni wyższych z przedsiębiorstwami, co jest warunkiem koniecznym dla rozwoju wielu krajów oraz poprawy konkurencyjności rodzimych firm. Obecnie istnieją prawne problemy tworzenia konsorcjów uczelni i przedsiębiorstw - mimo wielu środków publicznych, współpraca ta jest nadal nikła. Jedynie 7.9 proc. przedsiębiorstw przemysłowych uznaje współpracę z jednostkami naukowo-badawczymi oraz szkołami wyższymi za korzystną. Również naukowcy rzadko chcą zajmować się kwestiami praktycznymi. Uzyskanie poprawy tej sytuacji wymaga systematycznego stosowania przez rząd i władze regionalne systemu zachęt - również psychologicznych, motywacyjnych - dla obu stron. Dla zwiększenia motywacji do patentowania dr Olaf Gajl (dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji oraz dyrektor generalny Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii) postulował wprowadzenie dodatkowych punktów w ocenach wniosków o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej.

Do szybszego rozwoju polskiej gospodarki znacząco może przyczynić się wzrost kapitału społecznego. Zdolność społeczeństwa do uczenia się oraz kreacji wiedzy pozwala na "odrobienie luki" w rozwoju technologicznym, nawet jeśli kraj znajduje się daleko od ośrodków najnowszych odkryć.

Kluczowym elementem sukcesu przedsiębiorstwa na rynku jest jego innowacyjność. Wyniki badań pokazują, że firma, która raz stała się innowacyjna, utrzymuje ten stan w kolejnych latach. Jednak oprócz innowacyjności ważny jest kapitał intelektualny przedsiębiorstwa. Inwestycje w innowacje oraz kształcenie pracowników mogą być dla przedsiębiorstw kluczowym czynnikiem łatwiejszego "przechodzenia" przez nadchodzące spowolnienie gospodarcze. Przedsiębiorstwa, które w porę to zrozumieją, łatwiej przetrwają fazę dekoniunktury i zapewnią sobie właściwe fundamenty dla dalszej ekspansji.

Takie były główne wnioski z konferencji, która została zorganizowana przez: Katedrę Ekonomii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Wiedzy i Innowacji oraz IP Management Polska, pod patronatem MNiSW, PARP, Urzędu Patentowego RP oraz PKPP Lewiatan.