Relacja z konferencji

Autor miał już okazję relacjonować niektóre z poprzednich edycji konferencji EUCEN. Tym razem, oprócz obserwacji z przebiegu zjazdu, przedstawia on spostrzeżenia z siedmioletniego uczestnictwa w pracach EUCEN, a w tym także w Komitecie Sterującym Stowarzyszenia EUCEN (European Universities Continuing Education Network) kończy wkrótce 18. rok działalności. Stowarzyszenie zrzesza około 250 uczelni i odgrywa istotną rolę w doskonaleniu procesu uniwersyteckiego kształcenia dorosłych. Jest to możliwe dzięki kumulacji doświadczeń znacznej liczby uczelni-członków, objęciu działalnością wszystkich krajów członkowskich UE oraz wielu spoza Unii, a wreszcie dzięki dobrej znajomości zasad funkcjonowania Dyrektoriatu Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej. Ta ostatnia pozwala skutecznie zabiegać o finansowanie wnioskowanych przez EUCEN projektów.

Członkowie Stowarzyszenia spotykają się dwa razy w roku, przy czym konferencje odbywają się w różnych miastach, w których znajdują się uczelnie-członkowie. Przyznawanie funkcji organizatora następuje w drodze konkursu, który rozstrzygany jest półtora do dwóch lat przed terminem konferencji, po czym bieżące informacje o przygotowaniach udostępnione zostają na stronie www.eucen.org. Dodać należy, że o organizację konferencji ubiega się zwykle od trzech do pięciu uczelni, które widzą w tym szczególną okazję do autopromocji.

Podczas co najmniej jednej konferencji rocznie odbywa się też kolejne walne zgromadzenie członków Stowarzyszenia, podczas którego podejmowane są uchwały wnioskowane przez Komitet Sterujący, dotyczące statutowej działalności Stowarzyszenia, a także ważniejszych przedsięwzięć EUCEN. Z kolei podczas sesji zamykającej konferencję organizator następnej prezentuje swoją siedzibę.

Uczestnictwo w konferencjach stwarza możliwość poznania specyfiki systemów uniwersyteckiego kształcenia ustawicznego w krajach i uczelniach-członkach Stowarzyszenia.

Konferencje EUCEN odbywają się zgodnie ze stałą formułą, na którą składają się:

• referat otwierający prezydenta EUCEN,
• wystąpienia na zaproszenie, zwykle przedstawiane przez wyższych rangą pracowników Dyrektoriatu Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej, ministra edukacji kraju goszczącego konferencję i rektora uczelni organizującej konferencję,
• warsztaty poświęcone zrealizowanym projektom i zamierzeniom projektowym (projekty realizowane lub inicjowane przez Stowarzyszenie) oraz strategii rozwoju uniwersyteckiego kształcenia ustawicznego,
• zapoznanie się z działalnością centrum kształcenia ustawicznego uczelni-gospodarza konferencji oraz systemem edukacji ustawicznej w kraju organizatora.

Ostatnia, 37. Konferencja odbyła się w Uniwersytecie Katolickim w Leuven oraz jego francuskojęzycznym odpowiedniku w Louvain la Neuve. Jej myśl przewodnia brzmiała: Transforming the university into a lifelong learning university.

Kluczowymi problemami, wokół których zbudowany został program konferencji, są:

• strategia - możliwe drogi kształtowania struktury kształcenia ustawicznego, modele ekonomiczne, jakość kształcenia oraz organizacja i finansowanie procesów przejściowych,
• oddziaływanie na strukturalne, organizacyjne i pedagogiczne aspekty funkcjonowania uczelni,
• rola, potrzeby i wymagania zewnętrznych uczestników (spoza uczelni) procesu kształcenia ustawicznego.

Przebieg konferencji był podobny jak w przypadku poprzednich edycji. Podczas sesji plenarnej wygłoszono trzy referaty odnoszące się do trzech, wymienionych wyżej, kluczowych zagadnień. Podczas konferencji wyraźnie dał się zauważyć wpływ podziału etnicznego kraju, wyrażający się istnieniem dwóch niezależnych uczelni: flamandzkiej w Leuven (KUL), gdzie studiują głównie studenci belgijscy oraz walońskiej w Louvain la Neuve (UCL), o charakterze bardziej międzynarodowym¹. Wystąpienie flamandzkiego ministra edukacji podczas sesji zamykającej odnosiło się jednoznacznie do tej właśnie części kraju.

Warsztaty odbywały się w grupach, stosownie do wyżej wymienionych, kluczowych problemów. Uczestnicząc w zajęciach grupy zajmującej się rolą i potrzebami uczestników procesu kształcenia ustawicznego, autor odniósł wrażenie, że moderatorzy niezbyt chętnie widzieli swobodną dyskusję, która jest przecież nieodłącznym atrybutem formuły warsztatu. Zajęcia w tym zespole oparte były w znacznej części na wynikach projektu BeFlex, zainicjowanego przez EUCEN i zrealizowanego przez członków Stowarzyszenia. Trzy referaty mające stanowić wprowadzenie do dyskusji, a w rzeczywistości zajmujące przeważającą część czasu zajęć, przyjmowały podział na zewnętrznych i wewnętrznych uczestników procesu kształcenia. Podział taki wydaje się sztuczny, dopóki wszyscy uczestnicy realizują wspólny cel.

Nie ulega wątpliwości, że systemy uniwersyteckiego kształcenia ustawicznego w krajach członkowskich UE wykazują systematyczny wzrost efektywności oraz zasięgu działania, a decyzje Dyrektoriatu Edukacji w dziedzinie kształcenia ustawicznego przynoszą widoczne efekty, wyrażające się liczbą osób podejmujących kształcenie po przerwie, nowymi standardami nauczania, a także wprowadzaniem jednolitych kryteriów oceny jakości nauczania. Ustalenie jednolitych kryteriów dla krajów członkowskich UE ma pozwolić na wzajemne uznawanie nie tylko zamkniętych faz kształcenia (licencjat, studia magisterskie i doktoranckie), ale także zakończonych części studiów. System ECTS działa w zasadzie na studiach stacjonarnych, zaś na studiach niestacjonarnych nie wszędzie traktowany jest równorzędnie - obserwuje się niechętne dopuszczanie absolwentów studiów niestacjonarnych do kontynuowania nauki w trybie stacjonarnym. Równocześnie treści składające się na programy kolejnych konferencji EUCEN zaczynają się powtarzać.

Obserwując od kilku lat działalność Stowarzyszenia, można mieć wątpliwości, czy formuła organizacji konferencji wytrzymuje próbę czasu. Wydaje się bowiem, że byłyby wskazane pewne zmiany. Oczywiście bezpośrednie kontakty uczestników konferencji, ułatwiające wzajemne zrozumienie oraz możliwość poznawania "na żywo" specyfiki kraju-gospodarza to atrybuty sprzyjające powodzeniu konferencji, jednak wskazana byłaby kontynuacja warsztatów po konferencji, np. na platformie edukacyjnej oraz udostępnienie tą drogą treści - zarówno referatów plenarnych, jak i wystąpień wprowadzających do zajęć grupowych przed konferencją, co niewątpliwie ożywiłoby dyskusję podczas trwania konferencji.

Tabela 1. zawiera przedstawione uczestnikom konferencji, w celu zainicjowania dyskusji, syntetyczne ujęcie alternatyw rozwoju uniwersyteckiego kształcenia ustawicznego i różnych aspektów oddziaływania kształcenia ustawicznego na uczelnię.

Tabela 1. Charakterystyka alternatyw strategicznych rozwoju uniwersyteckiego kształcenia ustawicznego

	Rozszerzenie dostępu do wiedzy	Kształcenie ustawiczne	Studia uzupełniające
Podstawowa funkcja uczelni prowadzącej kształcenie ustawiczne	rozbudowuje swoje zasoby na użytek społeczeństwa	zaspakaja potrzeby edukacyjne dorosłych	umożliwia osobom pracującym uzupełnianie studiów do uzyskania dyplomu
Adresaci	całe społeczeństwo na obszarze działania uczelni	dorośli posiadający odpowiednie przygotowanie wstępne i możliwość płacenia za studia	dorośli poszukujący możliwości ukończenia studiów niestacjonarnych
Typowe programy edukacyjne	wykorzystanie masowych mediów, otwarte wykłady, krótkie kursy	seminaria non credit, konferencje, kursy wieczorowe	kwalifikowane kursy wieczorowe, kształcenie na odległość, studia w okresie wakacyjnym
Charakterystyka socjoekonomiczna	społeczności wiejskie z trudniejszym dostępem do wiedzy	społeczności miejskie z ułatwionym dostępem do wiedzy	społeczności miejskie z ułatwionym dostępem do wiedzy
Konkurencja	inne uczelnie i szkoły pomaturalne	instytucje edukacyjne nie oferujące dyplomów	inne uczelnie
Modele finansowania	finansowanie przez rząd i samorządy	czesne	finansowanie przez rząd i samorządy, czesne
Struktura administracyjna	jednostki organizacyjne realizujące programy rozszerzenia oferty edukacyjnej współpracujące z wydziałami uczelni	odrębna jednostka zarządzająca kształceniem ustawicznym	jednostka organizacyjna uczelni koordynująca studia niestacjonarne
Główne korzyści strategiczne	w obszarze PR	obniżenie kosztu działalności uczelni	integracja ze studiami stacjonarnymi
Główne mankamenty strategiczne	zależność od finansowania publicznego i polityki edukacyjnej państwa	wrażliwość na konkurencję i stan gospodarki kraju	możliwość obniżenia poziomu i prestiżu uczelni

Źródło: opracowanie własne
Tabela 1. zawiera informacje znane zapewne wszystkim zajmującym się zawodowo edukacją uniwersytecką, jednak przedstawienie tej wiedzy w postaci syntetycznej ułatwić może przygotowanie decyzji dotyczących perspektywicznych planów działania uczelni.

Wymiana poglądów na właśnie ten temat wśród uczestników kolejnych konferencji EUCEN jest ważnym argumentem za ich kontynuowaniem.