Recenzja publikacji: Jak towarzyszyć uczniom w rozwoju społeczno-zawodowym

Publikacja "Jak towarzyszyć uczniom w rozwoju społeczno-zawodowym?", autorstwa Iwony Kani, to bardzo interesujący zbiór gier szkoleniowych i scenariuszy zajęć, adresowany do szerokiego kręgu odbiorców: nauczycieli, pedagogów, trenerów, psychologów i doradców zawodowych. Obecnie z pewnością istnieje konieczność wzmocnienia metodyki identyfikacji predyspozycji zawodowych młodzieży szkolnej, jak również akademickiej. W polskim systemie edukacyjnym decyzje o wyborze kierunku kształcenia czy zawodu są bowiem często przypadkowe i nie mają przy tym należytego odniesienia do indywidualnych cech osobowości ucznia i studenta. Prezentowana publikacja, dzięki dużemu zróżnicowaniu zaprezentowanych metod, może być użyteczna zarówno w szkolnictwie podstawowym czy średnim, jak i wyższym. Książka może być ponadto pomocna w kształtowaniu pożądanych cech u młodzieży, przydatnych w budowaniu kapitału społecznego. Umiejętność współpracy w grupie oraz uzmysłowienie sobie predyspozycji do pełnienia określonych ról społecznych to niezwykle ważne warunki odnalezienia się w gospodarce opartej na wiedzy, tworzonej przez społeczeństwo generujące coraz nowsze formy komunikacji interpersonalnej.

Celem opracowanych i zaprezentowanych w publikacji ćwiczeń, gier, zabaw i symulacji jest wsparcie uczniów w procesie rozwoju zawodowego oraz samodzielnego projektowania drogi edukacyjnej i zawodowej. Jednakże recenzowane opracowanie jest wyraźnie dedykowane osobom prowadzącym zajęcia z zakresu rozwoju zawodowego. Dlatego stanowi raczej rodzaj przewodnika dla nauczycieli, pedagogów, doradców i innych osób zajmujących się zawodowo tego typu edukacją. Tak szeroki krąg odbiorców spowodował nazbyt encyklopedyczne ujęcie prezentowanych metod. Wartość merytoryczną książki podniosłyby autorskie komentarze odnośnie adekwatności danej gry szkoleniowej do konkretnych grup wiekowych lub rodzaju zajęć (szkolenia, warsztaty, lekcje, diagnoza psychologiczno-pedagogiczna). Tylko w niektórych miejscach pojawiają się autorskie refleksje na temat przebiegu zajęć oraz walorów poznawczych i dydaktycznych proponowanych ćwiczeń.

Z punktu widzenia potrzeb osób wspierających rozwój zawodowy ucznia należy bardzo pozytywnie ocenić logiczny układ proponowanych ćwiczeń i scenariuszy, nawiązujący do przebiegu pracy w grupach. Dwa pierwsze rozdziały mają charakter bardziej uniwersalny i nawiązują do zasad organizacji prac w grupie. W rozdziałach trzecim i czwartym autorka przedstawiła metody pozwalające na identyfikację cech indywidualnych uczestnika zajęć. Logiczne jest przy tym początkowe wprowadzenie ćwiczeń pozwalających na określenie mocnych stron funkcjonowania w zespołach zadaniowych, a dopiero na tej podstawie - w odniesieniu do pełnienia ról zawodowych. Proponowane w rozdziale piątym ćwiczenia sprzyjają rozwojowi osobowości w zakresie kompetencji społecznych. Biorąc pod uwagę współczesne trendy na rynku pracy - jest to bardzo ważny rodzaj kompetencji. Wartościowe są również ćwiczenia zawarte w rozdziałach szóstym i siódmym, poświęcone kształtowaniu umiejętności zarządzania czasem oraz planowaniem i realizacją celu. Niezwykle cenną część książki stanowi rozdział siódmy, który poprzez odniesienie do rynku pracy pozwala na wzbogacenie kompetencji uczniów i studentów o kwestie procesu rekrutacyjnego. Jako uzupełnienie treści merytorycznych autorka zaproponowała rozdział ósmy, który poświęciła ćwiczeniom aktywizującym grupy. Przedstawione metody są jednak adresowane raczej do młodszych uczniów.

Użytecznym uzupełnieniem książki jest obszerny aneks z pomocami dydaktycznymi. Mogą być one przydatne również w dydaktyce na poziomie szkoły wyższej - w ramach realizacji zajęć typu seminaryjnego, ćwiczeniowego czy e-learningowego. Aby wzbogacić dydaktykę o metody aktywizujące studentów, warto rozważyć np. ćwiczenia dotyczące identyfikacji mocnych stron związanych z pełnieniem ról zawodowych (takie jak np. diagnoza z wykorzystaniem Kwestionariusza Preferencji Zawodowych JOB-6).

Podsumowując - publikacja Iwony Kani stanowi cenny zbiór ćwiczeń i scenariuszy, przydatny w kształtowaniu rozwoju zawodowego na różnych szczeblach polskiej edukacji. Jedynie od inwencji trenerów, nauczycieli i psychologów zależy, w jaki sposób przedstawione ćwiczenia i scenariusze zostaną wkomponowane w proces edukacji zawodowej dzieci i młodzieży, w tym - młodzieży akademickiej.