Relacja z seminarium E-learning w programie Leonardo da Vinci

W dniu 28 maja 2010 r. w sali konferencyjnej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy odbyło się seminarium zatytułowane E-learning w programie Leonardo da Vinci. Zorganizowała je Narodowa Agencja programu LdV, działająca w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Idea spotkania pojawiła się w trakcie prac nad wydanym pod koniec ubiegłego roku biuletynem informacyjnym programu Leonardo da Vinci¹, którego tematem przewodnim był właśnie e-learning. Dokonany wówczas przegląd projektów, których elementem były lub są różne formy działań e-learningowych, stał się źródłem refleksji, że właściwie bardzo mało mówi się w Polsce o tym, jak i w jakim stopniu realizowane projekty z obszaru kształcenia zawodowego nawiązują do metod oferowanych przez nowoczesne technologie, w tym e-learning. Tymczasem zaprezentowanie oryginalnych i ciekawych rozwiązań opracowanych w ramach projektów LdV może spełnić podwójną rolę. Z jednej strony przyczynić się do upowszechniania już wypracowanych rezultatów, przedłużając tym samym trwałość projektu. Z drugiej zaś - może stanowić źródło inspiracji dla tych, którzy interesują się e-learningiem i chcieliby go zastosować w projektach dotyczących kształcenia zawodowego, a nie bardzo wiedzą, jakie formy są możliwe do wdrożenia i akceptowane. Doświadczenia innych mogą się zatem okazać istotną pomocą w tym zakresie. Najbliższe konkursy w programie Leonardo da Vinci będą ogłoszone jesienią, a termin składania wniosków projektowych to pierwsze miesiące 2011 roku. Jest więc jeszcze sporo czasu na to, aby przemyśleć tematykę i zbudować konsorcjum.

Program Leonardo da Vinci służy wspieraniu kształcenia zawodowego na różnych poziomach. Od kilku lat w opracowywanych projektach pojawia się też e-learning. Z danych Narodowej Agencji programu LdV wynika, iż na 71 projektów pilotażowych i językowych, realizowanych w latach 2000-2006 przez instytucje polskie występujące w roli koordynatora, ponad połowa uwzględniała wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Nie oznacza to jednak, iż w każdym z nich pojawiał się e-learning jako forma kształcenia zawodowego. Częściej było to zastosowanie tychże technologii do komunikacji między partnerami, do publikowania informacji związanych z projektem oraz do upowszechniania jego rezultatów i produktów. Natomiast przykłady rzeczywistych zastosowań e-learningu można podzielić na kilka kategorii. Obejmują one:

1. szkolenie nauczycieli,
2. szkolenie do telepracy,
3. szkolenie doradców zawodowych,
4. szkolenie pracowników wybranych sektorów (np. ochrona środowiska, ochrona dziedzictwa kulturowego, przepisy Unii Europejskiej),
5. szkolenie do prowadzenia szkoleń.

Organizatorzy seminarium postanowili zaprosić realizatorów kilku wybranych projektów, bezpośrednio wykorzystujących e-learningowe formy kształcenia, do zaprezentowania tego, co udało się wypracować w ramach działań kierowanych przez nich konsorcjów. W pierwszej grupie znalazły się projekty związane z przygotowaniem kadr do prowadzenia szkoleń i nauczania online.

Pani Karolina Grodecka z CEL AGH mówiła o projekcie e-Teacher, który był jednym z pierwszych w Polsce adresowanych do nauczycieli, którzy chcieliby stosować e-edukację w pracy z uczniami. Zaprezentowała także założenia projektu MOSEP, ukierunkowanego na tworzenie e-portfolio jako formy dokumentowania osiągnięć edukacyjnych i zawodowych. O rozwiązaniach opartych na wykorzystaniu webcastów w szkoleniach opowiadał pan Krzysztof Zieliński reprezentujący Obserwatorium Zarządzania.

W kolejnej grupie zaprezentowano również dwa projekty. Ich cechą wspólną było wykorzystanie e-learningu do kształcenia wybranych grup zawodowych, już spoza sektora edukacji. Pierwszą z tych grup było środowisko konserwatorów i pracowników zatrudnionych w sektorze ochrony dziedzictwa kulturowego. Dedykowany im projekt e-archeology, w wyniku którego powstały cztery wersje językowe piętnastu modułów szkoleniowych, zrealizowało konsorcjum partnerów z pięciu krajów pod kierunkiem koordynatora z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Jest to przykład dobrej praktyki e-learningowej, którą warto polecić. Druga prezentacja dotyczyła jednego z pierwszych projektów LdV, w których wykorzystywano e-learning. Był to projekt koordynowany przez Instytut Maszyn Matematycznych w Warszawie - zorientowany na przygotowanie osób niepełnosprawnych ruchowo do telepracy. Rozwiązanie pionierskie jak na okres, w którym powstało (2001 rok) - modyfikowane i unowocześniane w kolejnych latach - ilustruje ważny aspekt wychodzenia naprzeciw potrzebom osób niepełnosprawnych, które chcą i mogą być aktywne zawodowo. Wystąpienie pani Jolanty Brzostek-Pawłowskiej, która prezentowała ten projekt, stało się okazją do dyskusji na temat konieczności dostosowania oferowanych rozwiązań e-learningowych do potrzeb takich osób. Uczestniczący w seminarium przedstawiciele tej grupy odbiorców projektów zdecydowanie podkreślali i przypominali zebranym na sali słuchaczom, iż uwzględnianie procedur równości dostępu do edukacji powinno być obowiązkiem każdego dostawcy szkoleń, nie wyłączając tych, które oferowane są w formie elektronicznej.

Po części prezentacyjnej odbyła się dyskusja, której pierwszym elementem była wspomniana już konieczność uwzględniania potrzeb wielu grup odbiorców, także tych z różnego rodzaju dysfunkcjami. Drugim ważnym tematem dyskusji były zagadnienia trwałości rezultatów projektu, czyli zapewnienia możliwości ich wykorzystania również po zaprzestaniu finansowania z programu Lifelong Learning. W tym kontekście pojawiła się też sprawa otwartości wygenerowanych zasobów. Zwrócono m.in. uwagę na konieczność uzgodnienia - już na etapie tworzenia konsorcjum - zasad upowszechniania wytworzonych rezultatów, podkreślając równocześnie kwestię przestrzegania praw autorskich. Ponieważ projekty programu Leonardo da Vinci realizowane są w środowisku międzynarodowym (wymagany jest udział partnerów z co najmniej trzech krajów), zagadnienia ochrony własności intelektualnej mogą być różnie interpretowane w poszczególnych krajach. Dlatego warto od samego początku jasno zdefiniować strategię upowszechniania rezultatów i produktów. Zarówno idea zorganizowania seminarium, jak i jego przebieg, zostały przez uczestników ocenione bardzo pozytywnie, czemu dali wyraz zarówno w bezpośrednich wypowiedziach, jak i w ankietach wypełnionych po spotkaniu. Pozostaje mieć nadzieję, że podobne wydarzenia będą organizowane częściej, przyczyniając się do upowszechniania wiedzy na temat działań na rzecz nowoczesnej edukacji i wykorzystania e-learningu w kształceniu zawodowym.