Wstęp

Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi pojęcia eGovernment, jak również pokazanie narzędzi używanych przy wdrażaniu tego systemu oraz niezbędnych do jego funkcjonowania. Ponadto artykuł prezentuje zmiany w kierunku elektronicznej administracji publicznej w Europie. Powszechny dostęp do informacji jest obecnie jednym z kluczowych warunków rozwoju gospodarczego. Wiąże się z tym pojęcie społeczeństwa informacyjnego. Rządy wielu państw starają się wykorzystywać możliwości, jakie daje teleinformatyka do wspomagania gospodarki i poprawy jakości życia obywateli (członków powstającego społeczeństwa informacyjnego). eGovernment to jedna z części programu Unii Europejskiej eEurope, obejmującego niezbędne zmiany na płaszczyźnie społeczno-politycznej prowadzące docelowo do powstania społeczeństwa globalnej informacji na obszarze UE. Czym jest eGovernment? Według definicji Polskiego Portalu Rozwoju: eGovernment to "zastosowanie technologii komunikacji i informacji (ICT) do planowania, realizacji i monitorowania zadań administracji publicznej (rządowej i samorządowej)".¹ Ma to służyć zminimalizowaniu czasu dostępu do usług administracji publicznej, zwiększeniu dostępu do informacji, jak również zmniejszeniu kosztów związanych z działalnością administracji.

Kierunki działania

Głównym kierunkiem działania projektu eGovernment jest wspomniana już standaryzacja procesów administracyjnych, mająca na celu ułatwienie obywatelom kontaktu z urzędami, przyspieszenie tych kontaktów i zwiększenie ich zasięgu (dostęp do informacji na terenie całego świata przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu). Ponadto projekt obejmuje aplikacje mające na celu ułatwienie czynności podatkowych i transferu środków finansowych, obsługę pomocy społecznej i służby zdrowia, usprawnienia w sądownictwie, rozwój oświaty i szkolnictwa oraz ulepszenie wyborów i konsultacji społecznych (projekt eDemocracy).

Wymagania techniczne elektronicznego rządu

Podstawowym narzędziem komunikacji, opartym na ICT (Internet and Communication Technologies) są portale i witryny administracji publicznej. To rozwiązanie służy obywatelom, jak również samej administracji. Przede wszystkim prowadzi do redukcji kosztów, zwiększa efektywność działań urzędów. Jest również impulsem do przejścia z tradycyjnych, papierowych dokumentów na elektroniczne (EDI - Electronic Data Interchange). Warto wspomnieć o jeszcze jednej zalecie - dzięki portalom administracji publicznej działania jej organów stają się jawne dla całego społeczeństwa. Narzędziami, bez których e-administracja byłaby niemożliwa, są karty i podpis elektroniczny. Karty elektroniczne (smart cards) umożliwiają na przykład identyfikację użytkownika czy dokonanie płatności. Dane zgromadzone na karcie można modyfikować. Karty elektroniczne mają zastosowanie w e-administracji jako element weryfikacji tożsamości, do elektronicznych transakcji finansowych, w transporcie publicznym, ochronie zdrowia itp.

Podpis elektroniczny (zgodnie z Ustawą o podpisie elektronicznym z dnia 18 września 2001 r.) został zrównany z podpisem własnoręcznym. Kwalifikowany podpis elektroniczny musi być wiarygodny (przyporządkowany do osoby składającej), niezaprzeczalny (podlega wyłącznej kontroli osoby składającej podpis) oraz spójny (gwarantuje, że dane przesyłane nie zostaną zniekształcone). Głównym obszarem zastosowań podpisu elektronicznego jest administracja publiczna. Podpis elektroniczny, jako unikalny, przypisany do jednej osoby klucz, spełnia tę samą rolę, co tradycyjny podpis na papierze.

Stan eGovernment w krajach Unii Europejskiej

Za początek projektu eEurope można uznać Raport Bangemanna z 1994 r., opublikowany przez Komisję Europejską. Ukazywał on kierunki rozwoju społeczeństwa globalnej informacji w Europie. Od tamtej pory koncepcja eGovernment, jako część składowa eEurope, na stałe zagościła w problematyce podejmowanej w Unii. Obecnie funkcjonuje 49 programów badawczych, zajmujących się społeczeństwem informacyjnym, w ramach 5 Programu Ramowego Badań, Rozwoju Technicznego i Prezentacji Wspólnot Europejskich. Kraje Unii, które wdrażają poszczególne koncepcje eGovernment, odnoszą sukcesy. W Niemczech w ramach projektu "BundOnline 2005" wprowadzany jest nowy system zarządzania zasobami e-administracji, który docelowo ma objąć wszystkie rządowe strony internetowe. Podobnie władze Wielkiej Brytanii budują specjalną infrastrukturę dla ujednolicenia i centralnego zarządzania stronami internetowymi e-administracji, która jest już wykorzystywana m.in. przez rządowy portal ukonline.gov.uk. System eGovernment we Francji jest dodatkowo tworzony w oparciu o oprogramowanie z otwartym dostępem do kodu źródłowego, tzw. open source software. Ciekawym rozwiązaniem z dziedziny eGovernment jest brytyjska próba wprowadzenia wyborów elektronicznych, która jednak zakończyła się fiaskiem ze względu na niewystarczające przygotowanie do tej formy wyborów poszczególnych regionów Wielkiej Brytanii.

Inicjatywy eGovernment na terenie Polski

W ramach realizacji programu Unii Europejskiej "eEurope 2005" w Polsce wprowadzany jest projekt "Wrota Polski". Wprowadzenie standardów w gromadzeniu, przetwarzaniu i wymianie danych w administracji publicznej ma pomóc w stworzeniu ujednoliconego systemu administracji online. Obecnie prowadzone są pilotażowe programy "Wrota Podlasia" i "Wrota Małopolski". Pozostałe projekty w ramach programu eEurope to Polska Biblioteka Internetowa, Syriusz (program integrujący powiatowe urzędy pracy), Intrastat (system informacji statystycznej o obrocie towarami z krajami UE), oraz Biała Księga XML dla Administracji Publicznej (zestawienie standardów wymiany danych między urzędami administracji i obywatelami). Projekty eGovernment w Polsce są obecnie na etapie planowania i wdrażania. Miejmy nadzieję, że koszty, jakie za sobą niosą nie staną na przeszkodzie w ich powstawaniu i funkcjonowaniu.

Netografia

• Polski Portal Rozwoju, http://www.pldg.pl 20.03.2004
• Centrum Wiedzy, http://www.centrumwiedzy.edu.pl 20.03.2004
• http://europa.onet.pl 20.03.2004
• http://www.informatyzacja.gov.pl 20.03.2004