Wprowadzenie

W niniejszym artykule wyjaśnione zostanie, jak wykorzystać podcasty na platformie e-learningowej OLAT do wzbogacenia zajęć dydaktycznych oraz poprawienia efektywności uczenia. Omówione zostaną trzy aspekty tego narzędzia - mianowicie tworzenie, obsługa i funkcjonowanie podcastu dydaktycznego w kursie. Opracowanie to powstało na bazie własnych doświadczeń nabytych podczas korzystania z platformy OLAT oraz prac dostępnych w internecie¹.

Podcast, podcasting² to forma internetowej publikacji dźwiękowej lub filmowej, najczęściej w postaci regularnych odcinków, subskrybowanych przy wykorzystaniu technologii RSS³. Może mieć on postać nieformalnego bloga, profesjonalnej audycji radiowej, kursu językowego albo odcinków historii czytanej przez lektora.

Wraz ze wzrostem zainteresowania e-learningiem popularyzuje się wykorzystanie podcastów w nauczaniu online. Nauczyciele dostają do dyspozycji nowe narzędzie ułatwiające im dzielenie się wiedzą ze studentami, dzięki czemu mogą uatrakcyjniać swoje zajęcia, przygotowując materiały audio bądź wideo do wykorzystania zarówno podczas lekcji, jak i w samodzielnej pracy poza szkołą. Co więcej, również uczniowie mogą wykorzystywać podcasty w szkole - np. do publikowania zrealizowanych zadań domowych lub własnych utworów czy słuchowisk.

Obecnie aktualną wersją platformy OLAT jest opublikowana pod koniec maja 2011 roku wersja 7.2.0. Możliwość tworzenia podcastów na tej platformie jest stosunkowo nową funkcją. Pojawiła się ona po raz pierwszy w wersji 7.0 wydanej na przełomie września i października 2010 roku. W niniejszym opracowaniu podcasty wykorzystywane na platformie OLAT zostaną przedstawione w oparciu o utworzony wcześniej kurs algorytmiki⁴ oraz blog⁵.

Tworzenie i obsługa podcastów w kursie

Podcasty tworzone są albo bezpośrednio w obrębie kursu przez jego autora albo są do niego importowane (utworzone wcześniej, niekoniecznie przez autora kursu). Dla potrzeb niniejszego opracowania podcast utworzony zostanie - jako zasób edukacyjny - poza kursem, a następnie do niego zaimportowany. Twórcą podcastu będzie autor kursu, czyli nauczyciel.

W celu utworzenia podcastu należy z widoku Zasoby edukacyjne, z zakładki Utwórz, wybrać element Podcast. Następnie, w odpowiednim okienku (rysunek 1) należy wprowadzić nazwę podcastu oraz jego krótki opis - oba pola są obowiązkowe. Można też dodać element graficzny reprezentujący tworzony podcast - obraz w jednym z obsługiwanych formatów: JPG, PNG lub GIF.

Rysunek 1. Tworzenie podcastu

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Utworzony podcast jest pusty (rysunek 2), należy zatem uruchomić jego edytor.

Rysunek 2. Widok pustego podcastu (bezpośrednio po utworzeniu)

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

W celu dodania nowego odcinka (czyli edycji podcastu wewnątrz platformy) należy wybrać opcję Utwórz własny odcinek. W odpowiednim okienku (rysunek 3) trzeba obowiązkowo wypełnić pole Tytuł oraz pole Plik audio lub wideo, załączając odpowiedni plik multimedialny znajdujący się na dysku lokalnym (jeden odcinek to dokładnie jeden plik multimedialny). Dozwolone są jedynie formaty plików kompatybilnych z technologią Flash (FLV, MP3, MP4, M4V, M4A oraz AAC). Opcjonalnie w polu Opis można dodać np. wstęp, streszczenie czy podsumowanie - zostanie to wykorzystane jako podgląd danego odcinka, przed wyświetleniem jego zawartości. Przycisk Publikowanie sprawia, że odcinek zostaje udostępniony użytkownikom.

Rysunek 3. Tworzenie nowego odcinka podcastu (z plikiem audio)

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Platforma OLAT umożliwia również umieszczanie plików multimedialnych z sieci - służy do tego opcja Wstaw istniejący, zewnętrzny Podcast. Ze względu na jego zewnętrzne źródło nie ma możliwości jego edycji wewnątrz platformy.

Utworzony podcast trzeba przypisać do kursu, aby był widoczny dla jego uczestników. W tym celu z Zasobów edukacyjnych należy wybrać odpowiedni kurs, włączyć tryb edycji, a następnie wybrać z zakładki Wstaw elementy kursu element Podcast. Potem w zakładce Zawartość edukacyjna Podcast, wybierając przycisk Wybierz, utwórz lub importuj Podcast, należy zaimportować utworzony plik.

Rysunek 4. Widok zakładki Zawartość edukacyjna Podcast z przypisanym do kursu podcastem

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Następnym ważnym krokiem - zanim podcast zacznie funkcjonować w kursie - jest jego odpowiednia konfiguracja. Szczególnie istotne znaczenie ma zakładka Dostęp, określająca, kto i z jakimi prawami może korzystać z podcastu. Domyślnie tylko autorzy kursu mogą tworzyć, zmieniać i usuwać z niego odcinki. Natomiast uczestnicy kursu mogą jedynie zapisywać pliki na dysku lokalnym oraz komentować je lub oceniać. Jeżeli nauczyciel chce umożliwić studentom tworzenie własnych odcinków, to powinien usunąć zaznaczenie z pola Zablokowany dla uczniów w sekcji Odczyt i zapis. Ustawienie takie nie da jednak uczestnikom kursu możliwości zarządzania swoimi odcinkami (edycja, usuwanie), jak również swoimi komentarzami (usuwanie). Aby udostępnić taką opcję, należy w sekcji Moderowanie odznaczyć pole Zablokowany dla uczniów. Konfiguracja karty Dostęp dotyczy tylko odcinków tworzonych na platformie OLAT.

Po opublikowaniu kursu podcast staje się jego częścią (rysunek 5). Kliknięcie na link Wszystkie pozycje spowoduje wyświetlenie zawartości podcastu - jego wszystkich odcinków (rysunek 6) - natomiast kliknięcie na wybrany tytuł odcinka spowoduje wyświetlenie tylko jego zawartości.

Rysunek 5. Przykładowa strona z widokiem kursu z elementem Podcast

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 6. Przykładowa strona z widokiem wszystkich odcinków podcastu

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Tworzenie kolejnych odcinków odbywa się w kursie zgodnie z opisanym wcześniej schematem - za pomocą funkcji Dodaj odcinek. Dodatkowo możliwa jest edycja odcinka (przy wykorzystaniu przycisku Edytuj odcinek) oraz jego usunięcie (przycisk Usuń). Ocenianie następuje po kliknięciu na znajdujące się pod odcinkiem gwiazdki (skala od 1 do 5), natomiast dodanie komentarza możliwe jest po kliknięciu na link Komentarze, wpisaniu w okienku edycyjnym Dodaj komentarz odpowiedniego tekstu i zatwierdzeniu go przyciskiem Zapisz. Komentarze i oceny przechowywane są jako część oryginalnego odcinka podcastu.

Tworzone odcinki posortowane są chronologicznie (najnowsze umieszczane są na górze). Wyświetlane są wszystkie odcinki wraz z ich tytułami i opisem (jeśli został podany) oraz dołączonym plikiem dźwiękowym lub filmem. Pliki te mogą zostać pobrane i zapisane na dysku lokalnym - służy do tego przycisk Pobierz odcinki. Dodatkowo na platformie OLAT możliwa jest subskrypcja podcastu za pośrednictwem kanału RSS⁶. Po kliknięciu na znak znajdujący się po prawej stronie napisu Subskrybuj Podcast czytelnik będzie otrzymywał informacje o jego aktualizacjach (pojawiających się na nim nowych odcinkach). Co więcej, możliwa jest również subskrypcja podcastów za pośrednictwem usług internetowych, takich jak iTunes⁷, a następnie ich kopiowanie do urządzeń przenośnych.

Funkcjonowanie podcastu w kursie

Podcasty w e-learningu są narzędziem wspomagającym uczenie się zarówno na platformie, jak i poza nią. Korzystanie z nagrań audio i wideo jest nową formą zdobywania wiedzy. W ramach kursu e-learningowego podcasty mogą być wykorzystywane na kilka różnych sposobów - mogą stanowić albo wprowadzenie do nadchodzących zajęć, albo ich podsumowanie. Zatem są użyteczne również dla osób nieobecnych na zajęciach. Zaletą podcastów jest również umożliwienie odsłuchiwania (lub oglądania) wybranego fragmentu dowolną ilość razy.

Na przedstawionym przykładzie pokazano funkcjonowanie podcastu w obrębie kursu Algorytmiki, w powiązaniu z Blogiem algorytmicznym. Jego celem jest udostępnienie przez nauczyciela materiałów dotyczących kwestii algorytmicznych. Nauczyciel przesyła na platformę materiał - plik dźwiękowy - wprowadzający studentów do obowiązującego zagadnienia algorytmicznego (rysunek 3) oraz film (plik wideo) z nagranym przykładem i jego rozwiązaniem (rysunek 7). Film ten ma zmobilizować studentów do dalszej pracy nad przykładem. Studenci odsłuchują wykład (rysunek 8), komentują obejrzany odcinek (rysunek 9) oraz podają rozwiązanie na blogu algorytmicznym (rysunek 10). Przykłady zilustrowane na rysunkach 8, 9 i 10 wykorzystują widok dostępny dla jednego ze studentów tego kursu.

Rysunek 7. Tworzenie nowego odcinka podcastu (z plikiem wideo)

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 8. Przykładowa strona odcinka podcastu z plikiem dźwiękowym

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 9. Przykładowa strona z komentarzem dołączonym do odcinka podcastu

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 10. Przykładowa strona bloga z wpisem zawierającym rozwiązanie problemu przedstawionego w odcinku podcastu

Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Wykorzystanie podcastów na platformie OLAT jako narzędzia funkcjonującego w powiązaniu z innymi narzędziami platformy (na przykład z blogami) wzbogaca prowadzone kursy i wpływa na zwiększenie aktywności studentów i efektywności ich nauki.

Podsumowanie

W niniejszym opracowaniu omówione zostało nowe narzędzie platformy edukacyjnej OLAT - podcast. Zaprezentowany został podcast dydaktyczny, umożliwiający nauczycielom osiąganie ich zamierzeń edukacyjnych poprzez wzbogacanie multimedialnymi materiałami dydaktycznymi - plikami audio bądź wideo - prowadzonych zajęć. Natomiast uczniowie, poza zdobywaniem wiedzy teoretycznej, mają możliwość rozwijania umiejętności zarówno werbalnej prezentacji, jak i współpracy w zespole. Podsumowując, platforma OLAT jest ciekawym i stale rozwijającym się narzędziem pracy dydaktycznej nauczyciela oraz komunikacji ze studentami.

Netografia

• OLAT - Your Open Source LMS, http://www.olat.org/website/en/html/index.html.
• OLAT 7.1 - User Manual, University of Zurich,
  http://www.olat.org/website/en/download/help/OLAT_7_1_Manual_EN_print.pdf.