Witamy

Szanowni Czytelnicy "e-mentora",

Serdecznie zapraszam do lektury opracowań wybranych do grudniowego numeru pisma. Tym razem w miejsce rekomendacji poszczególnych artykułów chciałbym przybliżyć Państwu ważny dla środowiska e-learningu fakt oraz konsekwencje z niego wynikające. Z początkiem grudnia 2011 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione, aby zajęcia dydaktyczne na studiach mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku). MNiSW dostosowało regulacje prawne dotyczące e-learningu do wymogów Krajowych Ram Kwalifikacji, jednocześnie utrzymując zapisy, które skutecznie hamują rozwój e-edukacji - zarówno w kraju, jak i w ekspansji zagranicznej naszych uczelni. Trudno o inną interpretację trzech filarów omawianego rozporządzenia - limitowania godzin zajęć na odległość do 60 procent programu studiów, narzucenia wymogu organizacji egzaminów w siedzibie uczelni oraz wyznaczenia form zajęć nastawionych na kształtowanie umiejętności praktycznych, które muszą być realizowane stacjonarnie.

Trzeba by wytężyć wyobraźnię, aby wskazać, jakie inne czynniki mogłyby bardziej przeszkodzić zarówno w wykorzystaniu możliwości zwiększenia dostępu społeczeństwa do edukacji, jak i w budowie przewagi konkurencyjnej polskich uczelni. Należy podkreślić, iż w zakresie wyrównywania szans chodzi tu o wiele grup społecznych, którym sytuacja zdrowotna (m.in. osoby niepełnosprawne), zawodowa czy po prostu życiowa (m.in. osoby w regionach nieakademickich, osoby samotnie wychowujące dzieci) uniemożliwia podjęcie tradycyjnych studiów. Rozpatrując natomiast konsekwencje regulacji prawnych z perspektywy działalności uczelni, warto wskazać trzy niewykorzystane obszary pozyskiwania odbiorców usług edukacyjnych, tj. po pierwsze - wspomniane powyżej grupy w kraju, po drugie - Polonię, w tym przede wszystkim młodą emigrację, oraz po trzecie - studentów zagranicznych. Zwłaszcza ten ostatni obszar trzeba, jak się wydaje, rozpatrywać w kategoriach utraconych rozległych korzyści. Osiągnięciem dla polskiego ośrodka akademickiego nie powinno być pozyskanie na studia kilkudziesięciu studentów na przykład azjatyckich, ale jego ekspansja zagraniczna przejawiająca się wyjściem z ofertą edukacyjną na tamtejsze rynki.

Czary goryczy dopełnia fakt, iż Ministerstwo na etapie projektu rozporządzenia (z dnia 29 lipca 2011 r.) wycofało się z procentowego limitowania godzin możliwych do realizacji z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, po czym przywróciło omawiane ograniczenie - zaskakując tym środowisko. A jego głos w tej sprawie był wyrażany na różne sposoby, m.in. w formie opinii Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego przesłanej do MNiSW na etapie konsultacji. Treść opinii publikujemy poniżej.

12 września 2011 r Opinia Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego nt. projektu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 lipaca 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione, aby zajęcia dydaktyczne nastudiach mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość Jakość regulacji prawnych ma kluczowe znaczenie dla rozwoju kształcenia na odległość w szkolnictwie wyższym, dlatego też Stowarzyszenie E-learningu Akademickiego aktywnie uczestniczy w konsultacjach środowiskowych MNiSW i od 2006 roku systematycznie opracowuje opinie oraz uwagi dotyczące treści kolejnych projektów niniejszego rozporządzenia i jego zmian. W trosce o zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz rozwoju nowoczesnej edukacji na poziomie szkolnictwa wyższego Stowarzyszenie przedkłada uwagi do bieżącego projektu nowelizacji rozporządzenia. Stowarzyszenie pozytywnie opiniuje: zmianę zapisu w §4, który w obecnej postaci ukierunkowuje procesy weryfikacji wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych na ocenę uzyskiwanych efektów kształcenia; odstąpienie przez Ministerstwo w §5 od procentowego limitowania godzin zajęć dydaktycznych prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. W opinii Stowarzyszenia powyższe zmiany nie są jednak wystarczające, dlatego proponuje ono dalsze kroki. Stowarzyszenie podkreśla konieczność zmiany treści §2 pkt 5 i umożliwienia przeprowadzania zaliczeń oraz egzaminów poza siedzibą uczelni. Pożądanym rozwiązaniem byłoby zobowiązanie do organizacji zaliczeń i egzaminów w bezpośredniej obecności uprawnionego przedstawiciela uczelni. Taka regulacja zapewni zachowanie odpowiedniego poziomu procesu weryfikacji wiedzy i umiejętności, a jednocześnie umożliwi uczelniom kształcenie np. osób stale przebywających zagranicą. Intencją tego wniosku jest również wzmocnienie pozycji konkurencyjnej polskich uczelni na międzynarodowym rynku edukacji wyższej. Stowarzyszenie podkreśla potrzebę doprecyzowania treści §3 i postuluje odejście od wymogu realizacji szkoleń przygotowujących studentów do udziału w zajęciach dydaktycznych prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość oraz nadanie temu zadaniu charakteru fakultatywnego. Paragraf ten powinien wskazywać na obowiązek zapewnienia odpowiedniego wsparcia technicznego oraz przeszkolenia jedynie tych studentów, którzy wymagają takiej pomocy i niewystarczająco wysoko oceniają swoje kompetencje w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Stowarzyszenie wnioskuje o wykreślenie w §5 fragmentu zdania: „Kształcenie w zakresie zdobywania umiejętności praktycznych, w tym”. Bogate doświadczenia w wykorzystaniu metod i technik kształcenia na odległość m.in. w nauczaniu języków obcych czy kształtowaniu umiejętności przez prace grupowe wskazują, że w pełni możliwe jest kształtowanie umiejętności praktycznych na zajęciach realizowanych zdalnie. Proponowane brzmienie paragrafu wykluczy wątpliwości interpretacyjne, tak po stronie organizatorów procesów dydaktycznych, jak i instytucji kontrolujących, wskazując jednoznacznie rodzaje zajęć wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów.

Lista osób, które przygotowywały recenzje naukowe artykułów publikowanych w ostatnich numerach dwumiesięcznika „e-mentor” Członkowie Rady Programowej: dr Maria Aluchna, dr prof. nadzw. Piotr Bołtuć (recenzent zagraniczny, University of Illinois at Springfield, USA), prof. dr hab. Jan Goliński, dr Jan Kruszewski, dr Stanisław Macioł, dr hab. prof. nadzw. Marek Rocki, dr Piotr Wachowiak, dr Maria Zając, dr Anna Zbierzchowska. Recenzenci spoza Rady Programowej: dr hab. inż. prof. nadzw. Stefan Doroszewicz, dr Aleksandra Jadach-Sepioło, dr Irena Kasperowicz-Ruka, dr Anna Kłopotek, dr Grzegorz Maśloch, dr Rafał Mrówka, dr Remigiusz Orzechowski, dr Mikołaj Pindelski, dr Paweł Wyrozębski.