Wstęp

Ponad pół roku temu, w pierwszym numerze dwumiesięcznika e-mentor, została zaprezentowana działalność SGH w zakresie e-learningu. Celem artykułu jest przedstawienie bieżącej działalności e-edukacyjnej Uczelni, a także zmian, jakie miały miejsce w tym okresie. Artykuł prezentuje również najważniejsze zagadnienia związane z platformą nauczania przez internet e-sgh.pl. Zarysowane zostały także plany dalszego rozwoju e-learningu w SGH. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie rozpoczęła działalność uzupełniania zajęć materiałami online w październiku 2001 r. Uczelnia wspomaga tradycyjne formy kształcenia wykorzystując własną, autorską platformę nauczania przez internet www.e-sgh.pl. Platforma została zbudowana i jest rozwijana w oparciu o bezpłatne oprogramowanie, w tym PHP oraz bazy danych MySQL. Do tworzenia materiałów wykorzystywany jest język programowania XML, dzięki czemu transfer i wykorzystanie treści dydaktycznych ma charakter uniwersalny. W chwili obecnej w systemie zarejestrowanych jest przeszło 6 tys. użytkowników¹.

Platforma e-sgh

SGH wykorzystuje platformę e-sgh.pl do:

• uzupełniania wykładów i ćwiczeń na studiach dziennych, zaocznych, doktoranckich i podyplomowych - w ten sposób nauczyciel wzbogaca zajęcia tradycyjne o dodatkowe treści, zadania, interaktywne testy i ćwiczenia, a także często rozbudowuje program zajęć o całkiem nowe zagadnienia;
• prowadzenia pełnych wykładów online, które rozbudowują ofertę programową Uczelni;
• organizacji i prowadzenia kursów online, także dla odbiorców spoza SGH.

Materiały prezentowane na e-sgh.pl podzielone są na kursy, składające się z modułów. Moduły są odpowiednikami tradycyjnych zajęć. Najmniejszym obiektem wiedzy w systemie e-sgh są slajdy. Każdy moduł lekcyjny posiada od kilku do kilkudziesięciu slajdów, które zawierają statyczne treści dydaktyczne, wykresy, tabele, zadania i interaktywne testy, często również wzbogacone o literaturę uzupełniającą, zamieszczoną m.in. w plikach pdf, a także dodatkowe prezentacje w programie PowerPoint.

Struktura treści

Rysunek 1. Struktura treści dydaktycznych w systemie e-sgh.pl

Źródło: opracowanie własne, 30.04.2004

Oferta e-sgh

Na platformie e-sgh.pl oferowanych jest ponad 65 kursów, na które składa się ponad 330 wykładów. Moduły te zawierają prawie 5500 slajdów, w tym ponad 1100 interaktywnych testów i zadań².

Większość materiałów dydaktycznych zawiera ścieżkę dźwiękową, umożliwiającą odsłuchanie treści wykładowych. Każdy moduł może być również opatrzony materiałem wideo. Jest też specjalne pole na komentarz do danego slajdu - wydzielone miejsce np. do opisu wykresu znajdującego się na slajdzie. Choć główny materiał dydaktyczny przetwarzany jest przez administratorów systemu, nauczyciel może na bieżąco zamieszczać na slajdach dodatkowe informacje widoczne dla użytkowników. Student także może tworzyć własne notatki do poszczególnych slajdów, może również użyć specjalnych zakładek wyróżniających najważniejsze slajdy. Funkcja ta pozwala na szybkie przejście do zaznaczonych fragmentów treści dydaktycznych. Bardzo interesujące w procesie e-edukacji są wszelkie zadania i interaktywne testy. Podstawową formą wykorzystywaną przez nauczycieli SGH są testy, w przypadku których po wskazaniu nieprawidłowej odpowiedzi wyświetlany jest obszerny komentarz naprowadzający na właściwą. W przypadku braku wskazania prawidłowej odpowiedzi (po kilkukrotnych próbach), system wyświetla klucz do zadania, tym samym traktując je jako niezaliczone. Zbiór zadań testowych podsumowywany jest slajdem omawiającym wyniki testu, na którym student może zapoznać się ze swoimi oraz prawidłowymi odpowiedziami. Podsumowanie to ma za zadanie usystematyzować wiedzę uzyskaną w czasie testu. Wyniki te mogą być również wykorzystywane przez nauczyciela w celu oceny studenta. Do oceny studenta, jego aktywności w czasie wirtualnych konsultacji, na forum dyskusyjnym oraz innych form aktywności służy wirtualny dziennik. Charakter dziennika wykracza poza jego tradycyjną wersję. Nauczyciel ma w nim wgląd w archiwa wirtualnych konsultacji, a także odnośniki do wypowiedzi na forum dyskusyjnym wraz z globalną liczbą wątków opublikowanych przez poszczególnych studentów. Każda ocena jest opisywana. Student wie, z jakiego tytułu i kiedy została przyznana ocena, może również zapoznać się ze szczegółowym komentarzem, uzasadniającym jej wystawienie. Nauczyciel ma także do dyspozycji funkcje służące m.in. do komunikacji ze studentami poprzez wiadomości tekstowe, czy sprawdzania czasu poświęconego na pracę z materiałem. Ciekawym rozwiązaniem dydaktycznym są rozbudowane, interaktywne zadania. Po zapoznaniu się z treścią zadania, student przechodzi przez pakiet testowych pytań pomocniczych. Ich rozwiązanie daje możliwość poznania sugerowanej przez nauczyciela odpowiedzi do głównego zadania. Twórcy treści dydaktycznych oraz prowadzący zajęcia online mają do dyspozycji szeroką gamę technik tworzenia testów, quizów i zadań.

Podział materiałów dydaktycznych

Rysunek 2. Kryteria podziału materiałów dydaktycznych w systemie e-sgh.pl

Źródło: opracowanie własne, 30.04.2004

Standardy platformy e-sgh

Większość zajęć organizowanych na platformie jest prowadzonych zgodnie z przyjętymi standardami. W przypadku materiałów uzupełniających poszczególne moduły są sukcesywnie udostępniane według harmonogramu realizacji zajęć stacjonarnych. Nauczyciele mają wyznaczone dyżury - wirtualne konsultacje (czat), prowadzą dyskusje na forum, korespondują ze studentami przez pocztę elektroniczną.

Student ma do dyspozycji wiele funkcji wspierających proces dydaktyczny, np. krzyżówki edukacyjne. Może również korzystać z elektronicznego kalendarza, w którym m.in. widzi wszystkie swoje notatki zapisane na poszczególnych slajdach, ma możliwość zapisu informacji w ogólnym notatniku, a także na konkretny dzień. Wiadomości te są mu przypomniane w ustalonym czasie przez pocztę elektroniczną.

Wsparcie studiów zaocznych

SGH rozpoczęła proces pełnego i powszechnego wdrożenia metod kształcenia zdalnego w program studiów zaocznych. W pierwszej fazie planowane jest uzupełnianie wszystkich przedmiotów podstawowych. Następnie wdrażane będą uzupełniające materiały online do pozostałych zajęć, a także będą budowane pełne wykłady online z grupy przedmiotów wybieralnych. W obecnym okresie koordynatorzy przedmiotów podstawowych na studiach zaocznych mają za zadanie określić skład zespołu, który będzie, w imieniu nauczycieli mogących prowadzić zajęcia z danego przedmiotu na SZ SGH, budował internetowe treści dydaktyczne.

Koordynatorzy muszą również zaproponować skład zespołu, który będzie prowadził uzupełniające zajęcia w e-sgh.pl. Skład powinien zostać zaakceptowany przez wszystkich prowadzących danych przedmiot na SZ, tak aby opinie nt. aktywności studentów na zajęciach online były respektowane przez osoby prowadzące zajęcia tradycyjne (szczególnie ważne przy formie ćwiczeniowej). Aby określić zakres prac nad materiałami uzupełniającymi, w pierwszej kolejności należy określić różnice godzinowe i programowe pomiędzy studiami dziennymi i zaocznymi oraz charakter proponowanych materiałów online, które mogą zawierać:

• materiały statyczne prezentowane w formie slajdów w systemie e-sgh.pl;
• materiały uzupełniające do głównego materiału, w formie załączników (pdf);
• materiały wideo, dodatkowo uzupełniające program;
• testy i zadania interaktywne;
• zadania otwarte, których realizacja wymaga konsultacji z nauczycielem (odpowiedzi wysyłane do nauczyciela, który je sprawdza i odsyła komentarz);
• studia przypadków;
• gry edukacyjne.

Program zajęć

Program zajęć w internecie powinien być tak skonstruowany, aby uzupełniał zajęcia tradycyjne - bez względu na to, czy ma mieć charakter uzupełnienia programowego, czy (w przypadku braku różnic w programie realizowanym na studiach dziennych i zaocznych) jedynie godzinowego - w jednym semestrze powinien być podzielony na 7 części, tak, aby była możliwość jego realizacji zgodnie z harmonogramem zajęć na SZ SGH. Materiały będą przygotowywane według określonych standardów. Pomocą w tworzeniu materiału służą pracownicy Centrum Rozwoju Edukacji Niestacjonarnej SGH, zarówno w fazie projektowania wstępnego, jak i w całym procesie tworzenia materiału i prowadzenia zajęć. Dla zespołów tworzących materiał oraz prowadzących zajęcia uzupełniające organizowane są spotkania, w celu zaprezentowania pełnych możliwości, jakie daje system e-sgh i możliwych metod prowadzenia zajęć. Proces budowy treści dydaktycznych uzupełniających studia zaoczne jest długotrwały, ale już przynosi wymierne korzyści. Nauczyciele prowadzący zajęcia z ekonomii na studiach zaocznych zauważyli znaczną poprawę w wynikach kolokwiów końcowych w grupach objętych tą formą wspomagania w stosunku do grup prowadzonych tradycyjnie. Także studenci, poprzez ankietę, bardzo pozytywnie ocenili zajęcia online. W ostatnich badaniach, przeprowadzanych za pomocą kwestionariuszy, studenci opowiedzieli się za uzupełnianiem systemem e-sgh wszystkich zajęć prowadzonych na studiach zaocznych³.

W najbliższym czasie planowane jest także uruchomienie pełnych studiów podyplomowych online. Będzie to pierwszy taki program oferowany przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie. System cały czas się rozwija, co dzień dodawane są nowe materiały dydaktyczne i funkcje. Dzięki budowie własnej, autorskiej platformy możemy w pełni dostosować się do potrzeb, jakie zgłaszają autorzy treści dydaktycznych i prowadzący zajęcia. Dużą zaletą takiego rozwiązania jest również możliwość elastycznego wykorzystania zalet e-learningu w kierunku rozwoju e-edukacji przyjętym w SGH.