Wstęp

Nie wiadomo, w jakim kierunku zmierza rozwój e-learningu w Ameryce Łacińskiej. Nawet fakt ciągłego wzrostu zainteresowania kształceniem online nie równoważy braku jasnej polityki edukacyjnej, która wspierałaby wdrażanie najnowszych technologii do edukacji. Niestety, znaczne rozproszenie krajów Ameryki Łacińskiej także wpływa na brak strategicznej wizji rozwoju regionu. Rozwój e-edukacji jest więc zależny przede wszystkim od rozwoju i integracji różnych społeczności - integracji mającej na celu zapewnienie wszystkim osobom równego dostępu do edukacji i szkoleń.

Można zaobserwować pewne działania polityczne w zakresie e-edukacji, jednak w większości przypadków nie są to deklaratywne oświadczenia, a jedynie akty dodające "nowoczesności" obecnej polityce edukacyjnej. Brak integralnej i kompatybilnej polityki legislacyjnej z resztą regionu i świata jest istotnym problemem całej Ameryki Łacińskiej. Na szczęście wpływa on jedynie na nierówny wzrost nowych technologii, nie powodując ich kompletnego zaniku i stagnacji w tej dziedzinie.

W Chile, Meksyku i Brazylii z pewnością należałoby uczynić zdecydowany krok w kierunku rozwoju technologicznego w sektorze edukacyjnym.

Motywacją do takich działań są korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego. Aby jednak wejść do grona regionów rozwiniętych, kraje te powinny:

• upowszechniać szkolenia i docierać z nimi do miejsc obecnie niedostępnych,
• umożliwić społeczeństwu efektywny dostęp do internetu i korzystanie z pożytków, jakie ze sobą niesie. Istnieją czynniki, które mogą w tej kwestii napawać optymizmem:
• podczas ostatniego roku nastąpił 60-procentowy wzrost liczby zarejestrowanych wirtualnych studentów¹,
• niemal 65% firm w Ameryce Łacińskiej wdraża (lub ma zamiar wdrożyć w najbliższej przyszłości) różne formy kształcenia online²,
• w sytuacji, gdy wciąż ok. 90% działań jest przed nami, każdy, nawet mały, krok przynosi znaczące korzyści oraz inicjuje przemiany na całym kontynencie.

Jakość - powracający problem

W krajach Ameryki Łacińskiej brak jest mechanizmów regulujących edukację wirtualną - podkreśla Rektor Autonomous University of Mexico (UNAM), Juan Ramón de la Fuente. Ostro skrytykował on uczelnie, które oferują w Ameryce Łacińskiej dyplomy online, nie stosując żadnych oficjalnych regulacji. Coraz większą wagę przywiązuje się również do oskarżeń o "przestępstwa edukacyjne" i różnego rodzaju nadużycia w sieci.

W wielu krajach wciąż nie ma regulacji prawnych określających jakość edukacyjnych ofert pojawiających się w internecie. Jednak problem ten nie wynika jedynie z szybkiego rozwoju internetu czy e-learningu. Technologie te są i będą coraz częściej używane, ale do ich rozwoju powinno się podchodzić z wielką ostrożnością i uwagą, gdyż są one jednym z narzędzi formujących przyszłe umiejętności zawodowe osób, które z nich korzystają. Biorąc pod uwagę ogromną lukę prawną istniejącą w Ameryce Łacińskiej, konieczne jest stworzenie prostych norm legislacyjnych, które określiłyby zasady działania wirtualnej edukacji, jej uczestników oraz sposób jej oceniania.

Integracja - kluczowy czynnik wzrostu

Ameryka Łacińska nie potrzebuje charyzmatycznych, indywidualnych projektów e-learningowych. Istnieje potrzeba regionalnej współpracy, utworzenia społeczności, do której każdy kraj wnosiłby swoje wartości i cechy charakterystyczne, a wspólnie mogłyby one bronić interesów regionu. Tendencja do tworzenia i podtrzymywania takiej współpracy istnieje zwłaszcza w środowisku akademickim i rządowym.

W środowisku akademickim za uwagę zasługują wysiłki kolumbijskich uniwersytetów, które są częścią grupy G-10. Zrzeszenie to powstało w celu:

• rozwoju obszaru badań w zakresie wprowadzania ITC w edukacji wyższej i stworzenia modelu poprawy jakości kształcenia,
• znalezienia formuły wdrażania technologii w proces nauczania,
• wzmocnienia uwarunkowań prawnych i organizacyjnych kształcenia ustawicznego.

W sierpniu 2004 w Santiago (Chile) po raz pierwszy doszło do spotkania reprezentantów 14 krajów Ameryki Łacińskiej oraz ekspertów międzynarodowych, na którym analizowano politykę wprowadzenia ICT do systemu szkolnictwa. Rząd wówczas powołał do istnienia Sieć Portali Edukacyjnych Ameryki Łacińskiej (Latin American Net of Educational Portals) i zatwierdził porozumienie o regionalnej współpracy. Był to pierwszy krok w kierunku wspólnych działań, będących odpowiedzią na wyzwania, którym system szkolnictwa musi sprostać po wprowadzeniu ICT do edukacji.

Sieć Portali Edukacyjnych Ameryki Łacińskiej bazuje na potrzebie efektywnej współpracy i integracji. Dzięki niej każdy kraj członkowski może korzystać z narodowych treści WWW w regionalnych projektach prowadzonych w celu poprawy jakości kształcenia.

Rozwój e-learningu w 2005

W 2005 r. zostaną przedstawione wyniki pierwszych badań na temat realnego wpływu e-edukacji na rozwój firm, instytucji edukacyjnych i rządowych. Analiza wyników pozwoli na głębsze zrozumienie e-learningu oraz spowodowanych przez niego zmian. Wyniki będą z pewnością także motywacją do przeprowadzania kolejnych inwestycji w tej dziedzinie.

Głównym motorem rozwoju e-learningu będzie zapewne sektor publiczny. Nie należy jednak pomijać roli sektora prywatnego, który w ostatnim czasie odnotowuje szybki rozwój w dziedzinie kształcenia online. Z czasem będzie można zaobserwować coraz większe zróżnicowanie e-learningu w perspektywie globalnej - strategia efektywna w Ameryce Łacińskiej będzie całkowicie różna od strategii przyjętych w USA, Hiszpanii i innych krajach rozwiniętych.

Warto zauważyć, iż już dziś dyskusja na temat e-learningu przechodzi od pytań typu: czy jesteśmy w stanie? do czy możemy zrobić to dobrze?, czy możemy robić to dla innych?, czy możemy robić to globalnie? W Ameryce Łacińskiej coraz bardziej uwidacznia się także potrzeba tłumaczenia zawartości platform na język ojczysty danego kraju bądź regionu. Istnieje również reguła mówiąca, że jeden wzór nie jest dobry dla wszystkich organizacji i koniecznością staje się dostosowanie procesu wdrożenia do indywidualnych potrzeb. W kształceniu online nie można mówić jedynie o rozwiązaniach just in time (w odpowiednim czasie), powinniśmy również zaadaptować wyrażenie - just the amount (w odpowiedniej dawce). Przyszłe kształcenie będzie się opierać na małych porcjach wiedzy, które można przyswajać każdego dnia. Kolejną istotną kwestią jest potrzeba rozwoju RLO (obiekty wielokrotnego wykorzystania) i standaryzacji szkoleń. Obserwuje się także wzrost wdrożeń symulacji i wirtualnych gier.

Podsumowanie

Rosnąca liczba użytkowych technologii znacznie ułatwia komunikację międzyludzką. Powinniśmy jednak pamiętać o tym, że wciąż jesteśmy ograniczeni czasem. Mimo znacznych ułatwień, ludzie nie mają czasu na weryfikowanie wszystkich otrzymanych informacji. Innowacje muszą więc być zgodne z kontekstem środowiskowym, w którym powstają i są wdrażane. Nie ma w nich miejsca na pretensjonalne propozycje, z których nic nie wynika. Na szczęście zmieniają się one w odpowiedzi na rzeczywiste potrzeby i wymagania formułowane przez społeczeństwo.

Podsumowując metaforycznie obecną sytuację, można stwierdzić, że ogromnym zadaniem e-learningu w Ameryce Łacińskiej będzie otwarcie okien tam, gdzie teraz stoją ściany.