Abstrakt

W latach 2012-2015 na kierunku Informatyka na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ realizowany był projekt „Informatyka – studia z gwarancją sukcesu” (ISGS). Autorzy artykułu dokonali oceny wpływu projektu ISGS na jakość i atrakcyjność kształcenia na kierunku Informatyka. Autorzy wykorzystali do badań dane zgromadzone przez dziekanat i zespół realizujący w/w projekt: dane z warsztatów, oceny dokonań studentów przez prowadzących zajęcia, koordynatorów firm i opiekunów staży studenckich, które zostały uporządkowane i poddane analizie porównawczej. Jej wyniki przedstawione zostały w postaci zestawień tabelarycznych lub wykresów. Projekt przyczynił się do zwiększenia rekrutacji na kierunek Informatyka (średnia w latach projektowych 126,5; w pozostałych 76,25). Nie wpłynął jednak na liczbę absolwentów z kolejnych roczników, nieprzekraczający 50. W projekcie wzięło udział 196 studentów, ale ukończyło go tylko 47 (24%). Lepszy przeciętny wynik ze studiów uzyskały osoby, które ukończyły projekt. Spośród 76 absolwentów obu analizowanych roczników aż 69 brało udział w projekcie (ponad 90%). Okazali się oni najlepszymi studentami kierunku Informatyka. Studenci dzięki udziałowi w projekcie m.in. nabyli umiejętności pracy w grupie, poznali biznes od strony praktycznej, nauczyli się odpowiedzialności za pracę i rozwiązywania problemów decyzyjnych. Projekt miał też słabe strony, które przyczyniły się do rezygnacji studentów, m.in. zbyt duża liczba godzin zajęć i ich wysoki poziom merytoryczny. Wnioski z analizy mogą stanowić formę rekomendacji dotyczących opracowania kolejnych projektów tego typu na kierunkach informatycznych.

Słowa kluczowe: projekty uczelniane, proces kształcenia, studia informatyczne, praca grupowa, wskaźniki ukończenia studiów, jakość kształcenia

Wprowadzenie

Absolwenci nauk ścisłych, w tym kierunków informatycznych, są poszukiwani przez pracodawców i mogą odgrywać istotną rolę w pobudzaniu rozwoju tych gałęzi gospodarki, które mają szczególny wpływ na poprawę sytuacji ekonomicznej i społecznej Polski. Jednocześnie powszechnie uważa się, że problem deficytu reprezentantów niektórych zawodów i specjalności wynika z niedopasowania oferty edukacyjnej do potrzeb stale zmieniającego się rynku pracy. Aby temu zapobiec, w ostatnich latach opracowano koncepcję kierunków zamawianych¹ (technicznych, matematycznych i przyrodniczych) oraz realizowano projekty finansowane ze środków Unii Europejskiej np. z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Ich celem było wzmocnienie potencjału dydaktycznego m.in. poprzez podniesienie jakości i atrakcyjności kształcenia oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do wymagań pracodawców. W ramach takiej oferty organizuje się zajęcia wyrównawcze (matematyka, fizyka), kursy języka angielskiego, zajęcia dydaktyczne prowadzone przez specjalistów z różnych dziedzin, profesorów zagranicznych, kursy dające dodatkowe kwalifikacje i uprawnienia zawodowe, wyjazdy studyjne do przedsiębiorstw oferujących zatrudnienie absolwentom, a także staże zawodowe. Studenci mogą korzystać z wiedzy oraz doświadczenia ekspertów pracujących w różnych instytucjach.

W niniejszym artykule przedstawiony został realizowany w latach 2012-2015 jeden z takich projektów: "Informatyka - studia z gwarancją sukcesu", zwany dalej projektem ISGS. Brali w nim udział studenci kierunku Informatyka na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Autorzy artykułu uczestniczyli w nim w roli wykonawcy oraz koordynatora. Po jego zakończeniu dokonali oceny wpływu projektu ISGS na jakość² i atrakcyjność³ kształcenia na kierunku informatyka.

Charakterystyka projektu ''Informatyka - studia z gwarancją sukcesu'' (ISGS)

Projekt "Informatyka - studia z gwarancją sukcesu" (ISGS), współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), przygotowany został w odpowiedzi na cztery główne problemy:

1. Odsetek osób kończących kierunki priorytetowe jest niewystarczający do budowania gospodarki innowacyjnej.
2. Na rynku pracy brakuje informatyków (w Łodzi i okolicy otworzyły się oddziały światowych firm informatycznych) (Bodziony, 2009).
3. Programy studiów nie są na bieżąco dostosowywane do szybko zmieniających się potrzeb pracodawców (por. NIK, 2015).
4. Na kierunkach informatycznych kobiety stanowią jedynie 12% populacji studentów (GUS, 2007).

Realizacja projektu miała przyczynić się do zwiększenia zainteresowania kierunkiem informatyka wśród kandydatów oraz kandydatek na studia, a także poszerzyć wiedzę studentów w zakresie technologii informatycznych poprzez wprowadzenie nowych form kształcenia i współpracę z pracownikami firmy informatycznej. Założenia te można porównać z opisem programów rozwojowych uczelni, przedstawionym przez Dorotę Kwiatkowską-Ciotuchę oraz Urszulę Załuską (2012, s. 24-25). Działania tego typu mają istotne znaczenie również dla podniesienia "konkurencyjności regionalnej" uczelni (Pawlikowski, 2009). Projekt był realizowany równolegle z obowiązującym na danym roku planem studiów, zatem zajęcia w ramach projektu były dla jego uczestników dodatkowymi.

Główny cel projektu został określony jako (Dokumentacja projektu, 2011): "Zwiększenie liczby absolwentów kierunku Informatyka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ o 60 osób do 2015 roku poprzez uatrakcyjnienie i podniesienie jakości procesu dydaktycznego".

Do celów szczegółowych zaliczono:

1. Podniesienie atrakcyjności kierunku informatyka poprzez wdrożenie programu stypendialnego i nowych, atrakcyjnych metod kształcenia.
2. Zwiększenie udziału kobiet wśród absolwentów kierunku informatyka poprzez eliminowanie stereotypów i działania informacyjno-promocyjne.
3. Podniesienie wiedzy studentów z zakresu matematyki poprzez prowadzenie zajęć wyrównawczych.
4. Wzmocnienie praktycznych elementów nauczania studentów poprzez udział w stażach u pracodawców z branży ICT (ang. Information and Communication Technologies).
5. Zwiększenie dostępności oferty edukacyjnej dla osób niepełnosprawnych poprzez utworzenie nowego portalu internetowego zgodnie ze standardami W3C (ang. World Wide Web Consortium). (Dokumentacja projektu, 2011.

Przyjęte w projekcie ISGS wskaźniki pomiaru celów szczegółowych zostały przedstawione w tabeli 1.

Początkowo projekt zakładał przyjęcie 30 studentów w I rekrutacji i 60 w II rekrutacji. Jednakże w wyniku dużego zainteresowania podczas realizacji projektu limity zostały ponad dwukrotnie zwiększone. Mimo to projekt ukończyło mniej osób niż zakładano przed jego rozpoczęciem. Studenci zostali objęci wsparciem, które miało zwiększyć zainteresowanie kierunkiem. Polegało ono na przyznaniu 50% najlepszych studentów (w I roku brano pod uwagę średnią ze świadectwa maturalnego, w II i III roku - średnią ze studiów) stypendiów w wysokości 1000 zł oraz zaoferowaniu płatnych staży w firmie informatycznej (10 osób z I rekrutacji i 20 osób z II rekrutacji)⁴. Przyjęcie takich form wsparcia wynikało z sondaży przeprowadzonych wśród licealistów (latem 2011), którzy wśród oczekiwań w stosunku do studiów informatycznych wymienili:

• zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych wymaganych na rynku pracy,
• możliwość wykorzystania specjalistycznego sprzętu i oprogramowania (nie tylko podczas zajęć),
• wsparcie finansowe w formie stypendiów, wymiany międzynarodowej,
• wsparcie w zakresie poszukiwania miejsc praktyk.

Zagrożeniem dla osiągnięcia celów projektu był przede wszystkim brak dostatecznej liczby chętnych, w tym kobiet i osób niepełnosprawnych, do studiowania na kierunku informatyka oraz możliwość wycofania się ze współpracy firmy informatycznej Macrologic.

Projekt realizowany był w dwóch powtarzalnych etapach:

1. Dla studentów rozpoczynających studia w roku 2011/2012,
2. Dla studentów rozpoczynających studia w roku 2012/2013.

Każdy z etapów realizowany był w ciągu trzech lat. Studenci uczestniczyli w następujących zajęciach:

• I rok: przedmiot matematyka (30 godz.) realizujący program wyrównawczy (do wyboru dla wszystkich studentów kierunku) i przedmiot elementy przedsiębiorczości (15 godz.) obejmujący swoim programem takie zagadnienia jak: biznesplan w praktyce, zakładanie firmy, praca zespołowa, rozwiązywanie konfliktów, negocjacje,
• II rok: moduł przedmiotów systemy informatyczne w prowadzeniu firmy (120 godz.) obejmujący takie obszary działalności firmy jak: kadry, płace, logistyka, produkcja, projekty, finanse, kontroling analizy OLAP (moduł I) oraz przedmiot kontroling płynności finansowej przedsiębiorstwa (20 godz.) i język angielski (30 godz.),
• III rok: moduł przedmiotów adaptacja systemu informatycznego do potrzeb firmy (120 godz.), w ramach którego realizowane były takie zagadnienia jak: programowanie w MacroBase, analiza procesów biznesowych, projekt i wdrożenie nowej procedury w systemie ERP (moduł II) oraz przedmiot badania i analizy rynku (30 godz.), a także wykłady specjalistyczne prowadzone w języku obcym przez zagranicznych specjalistów z dziedziny informatyki gospodarczej.

W zajęciach realizowanych w ramach modułów systemy informatyczne w prowadzeniu firmy oraz adaptacja systemu informatycznego do potrzeb firmy jako podstawową metodę nauczania przyjęto aktywizującą metodę projektu dydaktycznego, ponieważ kształtuje ona wiele umiejętności i integruje wiedzę z różnych dyscyplin, a jej istotą jest samodzielna praca studentów nad realizacją określonego przedsięwzięcia na podstawie wcześniej przyjętych założeń (Potocka i Nowak, 2002, s. 7). Metoda projektu może wspierać rozwój studentów we wszystkich kategoriach efektów kształcenia wskazanych przez Krajowe Ramy Kwalifikacji (wiedza, umiejętności, kompetencje). Studenci biorący udział w projekcie dydaktycznym mają możliwość ukształtowania tak poszukiwanych na rynku pracy kompetencji personalnych i społecznych jak: komunikowanie się, twórcze myślenie, praca w zespole, rozwiązywanie problemów, korzystanie z informacji, podejmowanie decyzji, prezentowanie własnej pracy i obrona swojego zdania (Czekaj-Kotynia, 2013, s. 33; Zając, 2015, s. 312). Przyjęcie tej metody prowadzenia zajęć wynikało z pierwszego celu szczegółowego projektu ISGS, a także miało przyczynić się do podniesienia jakości kształcenia.

Projekty dydaktyczne realizowane na zajęciach z modułów I i II podzielono na cztery etapy. W pierwszym etapie zdefiniowany został temat, cele i zadania do wykonania. Kończył się on przygotowaniem biznesplanu (w module I) lub modelu procesu biznesowego (w module II). W drugim etapie studenci zapoznawali się z określonym narzędziem informatycznym (moduł I - obsługa systemu ERP, moduł II - język programistyczny MacroBase). W trzecim etapie zarządzali wirtualną firmą z wykorzystaniem systemu ERP zgodnie z przyjętym dla danej firmy biznesplanem. Na ich decyzje miały wpływ zdarzenia ze środowiska, w którym działała firma (w module I) lub tworzyli procedury umożliwiające realizację dodatkowej funkcjonalności systemu ERP, zidentyfikowanej na podstawie procesu biznesowego w danej firmie (w module II). Projekt kończył się prezentacją przedstawiającą osiągnięcia danej grupy studentów. Przygotowując prezentację musieli oni wartościować swoje działania, formułować wnioski oraz tak dobierać środki wyrazu, aby zainteresować słuchaczy przekazywanymi informacjami. Osiągnięcia studentów były oceniane, wskazywano błędy i omawiano sposoby ich uniknięcia. W warsztatach uczestniczyli także przedstawiciele firmy Macrologic.

Prowadzenie zajęć w obu modułach powierzone zostało nauczycielom akademickim posiadającym odpowiednią wiedzę i wspierane było przez trenerów z firmy informatycznej. Nad prawidłowością sporządzenia biznesplanu i przebiegu procesów biznesowych czuwali koordynatorzy firm (nauczyciele specjalności ekonomia). Studenci mogli się z nimi na bieżąco konsultować oraz otrzymywać przydatne wskazówki.

Studenci korzystali z przygotowanych dla nich materiałów dydaktycznych udostępnianych w formie elektronicznej na platformie zdalnego nauczania, która powstała w ramach projektu. Swoje dokonania przedstawili (każda rekrutacja oddzielnie) we wspólnym elektronicznym opracowaniu zatytułowanym "Zbiór dobrych praktyk przy wdrażaniu zintegrowanych systemów informatycznych".

Dodatkowym elementem projektu było wykorzystanie przez studentów oprogramowania do pracy grupowej Lotus Notes, które uznawane jest za najlepsze w tej klasie systemów. Opis tego systemu przedstawia m.in. Marek Zawadzki (2011). Studenci poznali takie funkcje aplikacji pracy grupowej, jak:

• poczta elektroniczna służąca do bezpośredniej wymiany informacji,
• rozbudowane przesyłanie wiadomości pocztowych wraz z ich dekretacją,
• zarządzanie obiegiem dokumentów,
• zarządzanie zadaniami,
• zarządzanie czasem pracy,
• odpowiednie prawa dostępu (bezpieczeństwo danych).

Aplikacje pracy grupowej pozwalają na szybszy i bardziej czytelny sposób komunikacji, spojrzenie na przechowywane dane z różnych perspektyw, zbliżenie osób pracujących nad tym samym problemem oraz ułatwiają rozwiązywanie problemów grup osób.

Czterotygodniowe staże studenckie realizowane były po piątym semestrze. W ich ramach studenci wykonywali zadania ściśle związane z projektem, np.:

1. Opracowanie założeń i przygotowanie analiz finansowych dla klientów biur rachunkowych (małych i średnich firm) wykorzystujących oprogramowanie z pakietu Xpertis (Finanse, Informacja Finansowa, Portal - Kokpit menedżera) w modelu Cloud Computing.
2. Opracowanie i wprowadzenie danych demonstracyjnych w programach pakietu Xpertis w modelu Cloud Computing dla firmy produkcyjnej z uwzględnieniem reprezentacji wyników w układzie graficznym (w Kokpicie menedżera) i analiz kontrolingowych.
3. Wykonanie analizy potrzeb, opracowanie koncepcji, implementacja i wdrożenie narzędzi do zarządzania flotą telefonii komórkowej.
4. Wykonanie analizy potrzeb, opracowanie koncepcji, implementacja i wdrożenie narzędzi do zarządzania flotą samochodową.
5. Opracowanie wzorców analizy z obszaru logistyki z wykorzystaniem kostki OLAP.
6. Zarządzanie wiedzą - opracowanie propozycji uporządkowania bazy danych o produktach, rozwiązaniach, wdrożeniach systemów informatycznych.
7. Opracowanie ogólnej koncepcji bazy Wikipedia Macrologic (wewnętrzna encyklopedia na potrzeby firmy Macrologic) oraz koncepcji dostępu do gromadzonych w niej informacji.

Analiza efektów projektu ''Informatyka - studia z gwarancją sukcesu''

W celu weryfikacji realizacji wybranych założeń projektu ISGS przeprowadzona została analiza danych zgromadzonych przez dziekanat i zespół realizujący projekt. Dziekanat zbierał indywidualne dane na temat studentów (m.in. średnia z toku studiów, wysokość stypendium naukowego, udział w projekcie, przyczyna nieukończenia projektu). Natomiast zespół projektowy skupił się na danych studentów uczestniczących w projekcie (m.in. listy obecności, listy stypendialne w projekcie, raporty studentów i koordynatorów firm). W analizach wykorzystano obserwacje własne autorów oraz metodę porównawczą (Kamińska i Pulak, 2016). Do prezentacji uzyskanych wyników posłużyły zagregowane zestawienia ilościowe.

Badana populacja

Pierwsi studenci kierunku informatyka rozpoczęli studia na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym w roku akademickim 2010/2011. Na rysunku 1 zaprezentowano liczby osób przyjętych na I rok studiów kierunku informatyka (I stopień) oraz liczby absolwentów.

Liczba kobiet przyjętych na I rok studiów zwiększyła się z 16 do 28. Natomiast ich liczba w obu przypadkach nie przekraczała 20% całkowitej liczebności początkowej danego rocznika.

W tabeli 3 przedstawiono ogólne zestawienia dotyczące stypendium naukowego, średniej ocen z toku studiów, ogólnego wyniku studiów, a także ukończenia studiów. Analogicznie do poprzedniej tabeli uwzględniono podział ze względu na płeć.

Studia I stopnia ukończyło 62 mężczyzn oraz jedynie 14 kobiet (po 7 w obu analizowanych rocznikach). Kobiety uzyskały natomiast lepszy przeciętny wynik, zarówno jeżeli chodzi o średnią z toku studiów, jak i ogólny wynik studiów. Przełożyło się to także na większy odsetek liczby stypendiów naukowych przyznanych kobietom.

Wybrane charakterystyki liczbowe dotyczące projektu

W projekcie ISGS łącznie wzięło udział 196 osób. Tabela 4 przedstawia rocznikowy podział studentów uczestniczących w projekcie oraz informację na temat studentów, którzy ten projekt ukończyli.

W roku akademickim 2011/2012 w projekcie wzięło udział 79 studentów (81% z 97 studentów tego rocznika), przy czym ukończyło go (uzyskało zaliczenie ze wszystkich przedmiotów projektowych) tylko 20 spośród nich (25%). Natomiast w roku akademickim 2012/2013 w projekcie wzięło udział 117 studentów (75% ze 156 studentów tego rocznika), przy czym ukończyło go tylko 27 spośród nich (23%). Wysoki odsetek osób, które nie ukończyły projektu wiązał się m.in. z trudnościami z zaliczeniem niektórych przedmiotów, zbyt dużą liczbą godzin zajęć - zwłaszcza w ostatnim semestrze, jak również brakiem motywacji wśród tych, którzy nie uzyskali stypendium w projekcie.

Tabela 5 przedstawia zestawienie liczby osób z uwzględnieniem takich kategorii jak ukończenie studiów, udział w projekcie oraz jego ukończenie.

Na uwagę zasługuje z pewnością fakt, że spośród 76 absolwentów obu analizowanych roczników aż 69 brało udział w projekcie (tylko 7 absolwentów z rocznika 2012/2013 nie uczestniczyło w nim). Co więcej, wśród absolwentów znalazło się 45 studentów, którzy ukończyli projekt oraz 24, którzy go nie ukończyli. Z drugiej strony wśród 177 studentów, którzy nie ukończyli studiów znalazło się aż 127 uczestników projektu (w tym tylko dwóch uczestników, którzy go ukończyli).

W tabeli 6 przedstawiono porównanie wyników uzyskiwanych przez uczestników projektu. Zostali oni podzieleni na tych, którzy go ukończyli oraz tych, którzy go nie ukończyli.

Warto podkreślić, że lepszy przeciętny wynik, zarówno jeżeli chodzi o średnią z toku studiów, jak i ogólny wynik studiów, uzyskały osoby, które ukończyły projekt. Taką zależność widać wśród studentów obu roczników.

Tabela 7 prezentuje informacje na temat uzyskanego stypendium naukowego. Uwzględniono przy tym ogólny podział na osoby, które brały udział oraz nie brały udziału w projekcie.

Jak wynika z danych w tabeli 6, w projekcie wzięli udział najlepsi studenci kierunku informatyka. Stypendium naukowego nie uzyskał żaden ze studentów niebiorących udziału w projekcie.

Tabela 8 zawiera informacje o liczbie studentów otrzymujących stypendium w projekcie (przynajmniej jeden semestr), podzielonych na tych, którzy go ukończyli i tych, którzy go nie ukończyli.

Stypendium w projekcie uzyskało 88 uczestników. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że aż 42 spośród nich nie ukończyło projektu. Sytuacji takiej można by uniknąć, gdyby uczestnicy, którzy nie ukończyli projektu, zostali zobowiązani do zwrotu pobieranego stypendium.

W tabeli 9 przedstawiono zestawienie liczby uczestników projektu z uwzględnieniem dwóch kategorii: stypendium oraz stażu w projekcie.

Ze stażu skorzystało łącznie 45 uczestników projektu. Były to osoby, które osiągały najlepsze wyniki w nauce. Tylko jeden student spośród stażystów nie należał do grona stypendystów projektowych. Wiązało się to z faktem, że niektóre osoby zajmujące wyższe pozycje w rankingu rezygnowały z tego stażu. Na ogół dotyczyło to studentów, którzy w trakcie studiów byli już zatrudnieni w różnych firmach. Należy także podkreślić, że aktywność i kompetencje uczestników stażów uzyskały ogólną wysoką ocenę pracodawców.

Ostatnim elementem analizy będzie porównanie osiągnięć studentów i studentek w projekcie. Zestawienie wybranych wyników zaprezentowano w tabeli 10.

Liczba kobiet biorących udział w projekcie zwiększyła się z 10 w roku 2011/2012 do 22 w roku 2012/2013. Natomiast ukończyło go tylko 10 kobiet (po 5 w obu rocznikach). Większy odsetek stypendystów zanotowano wśród kobiet (60%) niż wśród mężczyzn (42%). Podobna konkluzja dotyczy stażu (31% stażystek, 21% stażystów). Biorąc pod uwagę ogólne osiągnięcia w ramach studiów oraz projektu warto podejmować działania, które będą miały na celu lepszą promocję kierunku informatyka wśród kobiet. Tym bardziej że w żadnym z trzech kolejnych roczników na kierunku informatyka (już po zakończeniu projektu) nie studiowało więcej niż 15 kobiet.

Warto także podkreślić, że pozostałe cele szczegółowe zostały osiągnięte zgodnie z założeniami projektu. Dotyczy to liczby studentów, którzy uczestniczyli w: zajęciach z modułu I i II, w dodatkowych zajęciach z przedsiębiorczości, wykładach z zagranicznymi ekspertami, a także zajęciach wyrównawczych z matematyki. W związku z tym biorący udział w projekcie zdobywali dodatkowe umiejętności oraz wiedzę, co było weryfikowane ocenami końcowymi z poszczególnych przedmiotów.

Podsumowanie

W wyniku doświadczeń zdobytych podczas realizacji projektu "Informatyka - studia z gwarancją sukcesu" zostały zidentyfikowane jego najważniejsze zalety oraz wady, a także wypracowano rekomendacje dla autorów kolejnych przedsięwzięć tego typu. Do mocnych stron omawianej inicjatywy zaliczyć należy przede wszystkim korzyści osiągnięte przez studentów, którzy:

• nabyli umiejętność pracy grupowej, niezwykle istotnej w zawodzie informatyka,
• nauczyli się rozwiązywać realne problemy decyzyjne,
• nauczyli się odpowiedzialności za swoją pracę, w szczególności za:
  
  • planowanie i podział prac,
  • konsekwentną realizację prac,
  • rozliczenia oraz efekty tych prac,
• poznali funkcjonowanie biznesu od strony praktycznej.

Warto także podkreślić, że większość wirtualnych firm, prowadzonych przez kilkuosobowe grupy studentów, zakończyła działalność z dodatnim wynikiem finansowym. Zespoły te zostały pozytywnie ocenione zarówno przez koordynatorów firm, jak i przedstawicieli biznesu.

Z drugiej strony projekt ten nie był pozbawiony wad. Do jego słabych stron, które często powodowały rezygnację z niego, należały przede wszystkim:

• zbyt duża liczba godzin zajęć, szczególnie podczas ostatniego semestru studiów, która przyczyniała się do nadmiernego obciążenia studentów uniemożliwiającego pisanie pracy dyplomowej i oddanie jej w terminie,
• zbyt wysoki poziom niektórych zajęć (w szczególności prowadzonych w języku angielskim), który powodował problemy z ich zaliczeniem,
• zbyt duża liczba wysokich stypendiów, które powodowały, że studenci często przychodzili na kierunek tylko po stypendium, a w przypadku jego nieuzyskania (utracenia) rezygnowali ze studiów (oraz projektu) (por. NIK, 2015),
• mała motywacja studentów do realizacji zaplanowanych zadań oraz brak możliwości zastosowania efektywnych dla danej grupy narzędzi do jej podniesienia. Zarówno bodźce materialne w postaci stypendium, jak i niematerialne (np. staż, certyfikat, samodzielność podczas wykonywania zadań, przywództwo w grupie, rozwój studenta) okazały się mało skuteczne. Krótki czas obserwacji poszczególnych grup uczestników projektu utrudniał wypracowanie skutecznych narzędzi motywowania.

Doświadczenia wynikłe z realizacji projektu oraz analizy przeprowadzone po jego zakończeniu pozwoliły na wyciągnięcie wniosków. Sformułowano rekomendacje dla autorów kolejnych przedsięwzięć tego typu:

• rezygnacja studenta z udziału w projekcie powinna wiązać się ze zwrotem pobieranego stypendium (warto przypomnieć, że blisko połowa stypendystów nie ukończyła projektu),
• zadania/zajęcia powinny kończyć się najpóźniej w przedostatnim semestrze studiów,
• należy dobierać studentów (selekcjonować), a nie zapisywać wszystkich chętnych,
• podczas kampanii reklamowej projektu należy wskazywać nie tylko jego zalety, ale także trudne elementy warunkujące jego ukończenie,
• należy wprowadzić nowe metody zwiększające motywację studentów (stypendium nie jest wystarczające),
• warto rozważyć możliwość kończenia projektu na dwóch poziomach: podstawowym i zaawansowanym.

Dalsze badania powinny obejmować analizę założeń innych inicjatyw realizowanych na kierunkach informatycznych oraz ich efektów, co umożliwiłoby wyciągnięcie bardziej różnorodnych wniosków i opracowanie bardziej uniwersalnych, bazujących na wielu przypadkach, rekomendacji, które przyczyniłyby się do opracowywania tańszych, a jednocześnie efektywniejszych projektów z dziedziny informatyki.

Bibliografia

• Bodziony, I. (2009). Rynek pracy informatyków w 2008 r. Pobrane z http://interaktywnie.com/biznes/newsy/raporty-i-badania/rynek-pracy-informatykow-w-2008-r-3005
• Czekaj-Kotynia, K. (red.). (2013). Nowoczesne metody dydaktyczne w procesie kształcenia. Łódź: Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych.
• Dokumentacja projektu "Informatyka - studia z gwarancją sukcesu". (2011) (dokument niepublikowany). Łódź: Uniwersytet Łódzki.
• GUS. (2007). Kobiety w Polsce. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• GUS. (2019). Liczba osób, które przystąpiły/zdały egzamin maturalny. Pobrane z https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/liczba-osob-ktore-przystapilyzdaly-egzamin-maturalny,15,1.html
• Kamińska, A. i Pulak, I. (2016). Teoretyczne uzasadnienie metodologii badań porównawczych w kontekście współczesnej legitymizacji poglądów znanych komparatystów. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 3(33), 11-24.
• Kwiatkowska-Ciotucha, D. i Załuska, U. (2012). Podsumowanie efektów wdrażania nowych specjalności w ramach projektów rozwojowych uczelni. W: M. Plich (red.). Metody ilościowe w Krajowych Ramach Kwalifikacji (s. 23-34). Łódź: Instytut Ekonometrii Uniwersytetu Łódzkiego.
• NIK. (2015). Kształcenie na kierunkach zamawianych. Informacja o wynikach kontroli. Pobrane z https://www.nik.gov.pl/plik/id,9576,vp,11822.pdf
• Pawlikowski, J. M. (2009). Jakość kształcenia podstawą konkurencyjności uczelni. W: K. Mazurek-Łopacińska (red.), Proces Boloński w kształtowaniu systemu zapewnienia jakości kształcenia (s. 55-60). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Potocka, B. i Nowak, L. (2002). Projekty edukacyjne - Poradnik dla nauczyciela. Kielce: Zakład Wydawniczy SFS.
• Zając, B. (2015). Metoda projektów jako strategia postępowania dydaktycznego na wyższej uczelni. O efektach kształcenia i metodzie projektów. Studia Edukacyjne, 34, 299-313. DOI: 10.14746/se.2015.34.18
• Zawadzki, M. (2011). Poczta Lotus Notes 8.5 PL. Niezbędnik użytkownika. Gliwice: Helion.