Recenzja

Jak podają autorzy we wstępie, inspiracją do opracowania publikacji była "potrzeba podzielenia się praktycznym doświadczeniem z przygotowania i realizacji trzech edycji programu mentoringowego TopMinds w latach 2016-2019. Program ten powstał w 2016 roku z inicjatywy akademików – Absolwentów Programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Top 500 Innovators i Absolwentów Programu Fulbrighta w Polsce". Warto przy tym wspomnieć, że Program o nazwie Top 500 Innovators był, finansowaną przez MNiSW w latach 2011-2015, inicjatywą skierowaną do środowiska akademickiego w celu wspierania innowacyjności w polskiej nauce. Zgodnie z założeniami tego przedsięwzięcia naukowcy z różnych dziedzin mogli wyjeżdżać na dziewięciotygodniowe staże zagraniczne w renomowanych uczelniach z wielu rejonów świata. Program przewidywał sfinansowanie wyjazdu 10 grup po 50 uczestników, po dwie grupy w każdym roku jego obowiązywania. Wśród efektów tego przedsięwzięcia, poza indywidualnym rozwojem każdego beneficjenta programu i powstaniem Stowarzyszenia¹ o tej samej nazwie, należy wymienić także upowszechnienie metodologii Design thinking oraz właśnie koncepcji mentoringu akademickiego.

Autorzy omawianej książki są twórcami programu mentoringowego, którego ona dotyczy, dlatego opracowanie ma charakter zdecydowanie praktyczny. Podzielono je na czternaście części, w dwunastu z nich opisano cały proces przygotowania i realizacji programu mentoringowego. Wszystkie rozdziały zawierają wskazówki i porady wynikające z doświadczeń autorów. Dodatkowo każdy z nich kończy się sekcją o nazwie Dobre rady, podzieloną na dwie części zatytułowane odpowiednio: Warto i Nie warto.

Opracowanie oparto na doświadczeniach wynikających z realizacji trzech edycji programu TopMinds, co oznacza, że autorzy znają praktycznie wszystkie aspekty procesu, który opisali. W jedenastu kolejnych rozdziałach prowadzą zatem czytelnika krok po kroku od wyjaśnienia, czym jest akademicki program mentoringowy i jak wygląda jego przygotowanie, poprzez promocję, rekrutację, dobór mentorów i mentorowanych w pary, aż po przeszkolenie osób zakwalifikowanych do uczestnictwa w programie. W osobnych rozdziałach omówiono także, jak wspierać uczestników podczas realizacji działań oraz jak monitorować przebieg procesu, a następnie przeprowadzić jego ewaluację. Nie zabrakło również omówienia kwestii organizacyjnych i administracyjnych oraz zagadnień związanych z zapewnieniem wysokich standardów etycznych.

Moją szczególną uwagę zwrócił rozdział dwunasty zatytułowany "A co po zakończeniu programu?". Jego autorka, Marta E. Wachowicz omawia między innymi kwestie relacji mentor – osoba korzystająca z mentoringu po zakończeniu programu. Odpowiada np. na pytanie, czy mentorowany ma prawo nadal oczekiwać wsparcia mentora lub prosić o opinię w sprawie podejmowanych przez siebie działań. I z drugiej strony – czy mentor powinien czuć się zobowiązany do udzielania takich konsultacji. W tym samym rozdziale autorka zwraca również uwagę czytelnika na korzyści płynące z tworzenia się społeczności alumnów, którzy analogicznie jak w przypadku absolwentów szkół wyższych, mogą okazać się bardzo ważną grupą wspierającą różne inicjatywy uczelni poprzez działania podejmowane w środowisku biznesowym lub miejscu swojej aktywności zawodowej.

Ciekawym dopełnieniem książki jest trzynasty rozdział, który nosi tytuł "Opowieści uczestników". Przedstawiono w nim kilkanaście wypowiedzi, zarówno mentorów, jak i mentorowanych. Praktycznie każda historia jest inna - ukazuje różne perspektywy, często też odmienne potrzeby i oczekiwania opowiadających oraz towarzyszące im wątpliwości i niepokoje. Biorąc pod uwagę założenia autorów, aby uczynić książkę lekturą jak najbardziej praktyczną, dodanie tego rozdziału należy uznać za bardzo trafiony pomysł.

Wartościowym uzupełnieniem omawianej publikacji są też załączniki zebrane w rozdziale czternastym: regulamin programu szkoleniowo-mentoringowego TopMinds, ankiety rekrutacyjne mentorów i mentorowanych z 2019 roku, ankiety ewaluacyjne, lista zadań realizacji programu mentoringowego, agenda BootCampu, podczas którego przeprowadzono szkolenia dla uczestników III edycji programu (mentorów i mentorowanych), a nawet agenda Mentoratonu, czyli spotkania służącego przygotowaniu kolejnej edycji programu.

Książka jest rzetelnym kompendium wiedzy na temat tego, jak przygotować i przeprowadzić od początku do końca program mentoringowy w praktyce. Z pewnością będzie wartościową lekturą dla każdego, kto jest zainteresowany organizacją podobnego przedsięwzięcia, jak również dla tych, którzy chcieliby wziąć udział w programie, ale mają wiele pytań i wątpliwości. Istnieje spora szansa, że lektura tej publikacji pozwoli uzyskać na nie odpowiedzi.

Dane bibliograficzne: Piotr Jaworski, Krystyna Malińska, Agata Żak. Akademicki program mentoringowy w praktyce, Wydawnictwo Difin 2019.

Egzemplarz do recenzji udostępniło wydawnictwo.