Abstract

In recent years, Poland has witnessed a gradual increase of foreign cultures, which is inextricably linked to a new challenge for educational institutions. On the one hand, schools have to face the influx of students for whom the Polish language and culture is not their mother tongue; on the other hand, they have to prepare Polish students for encounters with elements of culture other than their own, i.e. language, customs, traditions or religion. The article presents the results of a Polish-Icelandic research project, the aim of which was to learn the views of students of early childhood education on multiculturalism. Quantitative (diagnostic survey) and qualitative (content analysis) methods were used in the research. The research group consisted of 141 students, 71 from Poland and 70 from Iceland. The research was conducted from June 2022 to March 2023. The results showed that both the place of residence and the educational experience (Iceland has successfully applied systemic solutions to the integration of foreigners for many years) have a significant impact on how students understand and define multiculturalism. Of interest to the researchers were the analyses showing that, regardless of their place of residence, children of early school age are characterised by an open attitude towards intercultural contacts. Early school children are curious about other cultures, they want to exchange experiences and develop their knowledge in the field of intercultural education.

Keywords: multiculturalism, cultural diversity, child, respect for differences, early childhood education

References

• Appadurai, A. (2005). Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji. Universitas.
• Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Babula, M. i Szwed, K. (2022). Komparatystyka praw mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych. Republika Islandii. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Castells, M. (2020). Siła tożsamości. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych. (1992). https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/europejska-karta-jezykow-regionalnych-lub-mniejszosciowych
• Geertz, C. (2005). Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Golka, M. (2010). Imiona wielokuturowości. Wydawnictwo Literackie Muza SA.
• Grabowska, B. i Malinowska, M. (2018). Socjalizacja kulturowa w rodzinach polskich i binacjonalnych w Irlandii. Roczniki Pedagogiczne, 10(3), 5-24. http://dx.doi.org/10.18290/rped.2018.10.3-1
• Hall, E. T. (1997). Ukryty wymiar. Wydawnictwo Literackie Muza SA.
• Hannerz, U. (2006). Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Herzfeld, M. (2004). Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Huppert, F. A. (2009). Psychological well-being: evidence regarding its causes and consequences. Applied Psychology Health Well-Being, 1(2), 137-164. https://doi.org/10.1111/j.1758-0854.2009.01008.x
• Inglis, Ch. (1996). Multiculturalism: new policy responses to diversity. UNESCO.
• Klus-Stańska, D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń. Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• Konwencja. (1995). Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych. https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/konwencja-ramowa-o-ochronie-mniejszosci-narodowych
• Kozielecki, J. (1997). Transgresja i kultura. Wydawnictwo Akademickie "Żak".
• Kroeber, A. (1989). Istota kultury. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Łodziński, S. (2012). Obietnice, rozczarowania i rzeczywistość polityk(i) wielokulturowości. Problemy polityki integracji imigrantów z krajów pozaeuropejskich w Europie. W J. Królikowska (red.), (Złudne) obietnice wielokulturowości (s. 19-46). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mennta- og menningarmálaráðuneyti. (2013). Aðalnámskrá Grunnskólap [Podstawowy program nauczania]. https://www.stjornarradid.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=f7d55056-989c-11e7-941c-005056bc4d74
• Mikulska, A. i Tu, K. (2018). Wielokulturowość w polskiej szkole - przykłady dobrych praktyk na podstawie doświadczeń Szkoły Podstawowej w Mrokowie. W P. E. Gębała (red.), Edukacja wobec migracji. Konteksty glottodydaktyczne i pedagogiczne (s. 221-238). Księgarnia Akademicka.
• Młynarczuk-Sokołowska, A. (2018). Teoria i praktyka międzykulturowej edukacji nieformalnej w kontekście działań adresowanych do dzieci. Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
• Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Nikitorowicz, J. (2012). Fenomen wielokulturowości i prognozy rozwoju ku międzykulturowości. Edukacja Międzykulturowa, 1, 47-66. https://doi.org/10.15804/em.2012.02
• Nikitorowicz, J. (2017). Tożsamościowe skutki wielokulturowości. Wielość kultur w jednym człowieku czy ekstremizm i separatyzm kulturowy? Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 36(3), 142-146. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2017.36.3.13
• Oberg, K. (1960). Cultural shock. Adjustment to new cultural environments. Practical Anthropology, 7(4), 177-182. https://doi.org/10.1177/009182966000700405.
• Ólafsdóttir, S. (2020). How welcoming are Icelanders? Attitudes toward immigration over time and in the European context. W K. Loftsdóttir, U. D. Skaptadóttir i S.B. Hafsteinsson (red.), Mobility and transnational Iceland current transformations and global entanglements (s. 229-245). University of Iceland Press.
• Paleczny, T. (2017). Relacje międzykulturowe w dobie kryzysu ideologii i polityki wielokulturowości. Księgarnia Akademicka.
• Paleczny, T. (2019). Krytyka ujęć modelowych wielokulturowości. Politeja, 16(4(61), 19-39. https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.61.02
• Ratajczak, M. (2005). Postrzeganie mniejszości. Wizerunek mniejszości w telewizji publicznej w Polsce. W B. Ociepka (red.), Kształtowanie wizerunku (s. 141-160). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Richards, M. i Huppert, F. A. (2011). Do positive children become positive adults? Evidence from a longitudinal birth cohort study. The Journal of Positive Psychology, 6(1), 75-87. https://doi.org/10.1080/17439760.2011.536655
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. (1999). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów (Dz.U. z 1999 r. Nr 14, poz. 129). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990140129
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. (2002). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20020510458
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. (2008). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20090040017
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. (2017). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r., poz. 356). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20170000356
• Sadowski, A. (2016). Wielokulturowość jako czynnik zrównoważonego i inteligentnego rozwoju Polski. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4(82), 69-82. https://doi.org/10.15290/ose.2016.04.82.06
• Statista. (2022, 6 grudnia). Number of foreign inhabitants in Iceland in 2022, by country. Statista Research Department. https://www.statista.com/statistics/595038/foreign-inhabitants-by-country-of-birth-in-iceland/
• Szczurek-Boruta, A. (2015). Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości. Edukacja Międzykulturowa, 4, 347-349.
• Szkolny Kodeks Równego Traktowania. (2015). https://frs.org.pl/wp-content/uploads/2021/06/KRT_Broszura_FRS-1.pdf
• Ustawa. (2005). Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. z 2005 r. Nr 17, poz. 141). https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/ustawa-o-mniejszosciach-narodowych-i-etnicznych-oraz-o-jezyku-regionalnym
• Vertovec, S. (2010). Towards post-multiculturalism? Changing communities, conditions and contexts of diversity. International Social Science Journal, 61(199), 83-95. https://doi.org/10.1111/j.1468-2451.2010.01749.x
• World Health Organization. (?2001)?. The World health report: 2001: Mental health: new understanding, new hope. https://iris.who.int/handle/10665/42390
• Zapisy z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. (1997). https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/zapisy-z-konstytucji-rzeczypospolitej-polskiej