Abstract

Aggression is one of the serious social problems because it may have many negative consequences for the victim, perpetrator, and witness. The aggressiveness of the employees whose professional role by definition requires helping others may particularly affect social relations. So, it is crucial to ask what level of aggressiveness is characteristic for students who will work for the benefit of other people in the future.

The article presents the results of research aimed at determining the level of aggressiveness of psychology students. Collected characteristics of potential psychologists were confronted with respondents' retrospective assessment of the parental attitudes of their mothers and fathers to identify possible links between those two factors. The family environment plays a crucial role in regulating the functioning of children and youth. In the study, it was examined if, and to what extent, experiencing negative parental attitudes, such as rejection, inconsistencies, excessive protection, and excessive requirements, increases the aggressiveness. And reversely, whether the feeling of autonomy and acceptance coincides with the lower intensity of that feature. The results indicate the particular importance of mothers' inconsistent attitudes and excessive fathers' requirements for the aggressiveness of academic youth taking up studies to become a psychologist.

Keywords: aggression, aggressiveness, students of psychology, profession of psychologist, parental attitudes/p>

References

• Abrahams, N., Jewkes, R. i Mathews, S. (2013). Depressive symptoms after sexual assault among women: understanding victim-perpetrator relationships and the role of social perceptions. African Journal of Psychiatry, 16(4), 288-293. https://doi.org/10.4314/ajpsy.v16i4.39
• Anderson, C. A. i Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27-51. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135231
• Aranowska, E., Rytel, J. i Szymańska, A. (2015). Kwestionariusz Agresji Bussa-Perry'ego: trafność, rzetelność i normy. Instytut AMITY.
• Bakare, A. O. (2016). Evolving expectations for personality trails in counselling psychologist
• in training. IFE PsychologIA, 24(2), 267-278.
• Bakiera, L. (2016). Aversive parenting. An attempt of conceptaulization. W: H. Liberska i M. Farnicka (red.), Aggression as a challenge: Theory and research: Current problems (s. 187-198). Peter Lang Edition.
• Bakiera, L. (2019). Wychowanie i rodzicielstwo, styl wychowania i styl rodzicielski. Analiza terminologiczna. Psychologia Wychowawcza, 58(16), 60-72. https://doi.org/:10.5604/01.3001.0013.6361
• Bakiera, L. i Harwas-Napierała, B. (2016). Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Bakker, A. B. i Demerouti, E. (2017). Job demands-resources theory: Taking stock and looking forward. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 273-285. https://doi.org/10.1037/ocp0000056
• Bandura, A. i Walters, R. H. (1968). Agresja w okresie dorastania. Wpływ praktyk wychowawczych i stosunków rodzinnych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Borecka-Biernat, D. (2006a). Strategie obrony radzenia sobie młodzieży w społecznych sytuacjach trudnych w kontekście poczucia umiejscowienia kontroli i modelującego wpływu rodziców. W: T. Rostowska i J. Rostowski (red.), Wokół wychowania. Rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka (s. 177-187). Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki.
• Borecka-Biernat, D. (2006b). Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Borecka-Biernat, D. (2013). Czynniki środowiska rodzinnego w warunkowaniu agresywnej strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w sytuacjach konfliktu społecznego. Polskie Forum Psychologiczne, 18(1), 41-64.
• Borecka-Biernat, D. i Węgłowska-Rzepa, K. (2000). Zachowanie młodzieży w sytuacji kontaktu społecznego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Chęć, M., Potemkowski, A., Wąsik, M. i Samochowiec, A. (2016). Postawy rodzicielskie a agresja młodzieży w subkulturze Emo. Psychiatria Polska, 50(1), 19-28. http://dx.doi.org/10.12740/PP/36316
• Craparo, G., Gori, A., Petruccelli, I., Cannella, V. i Simonelli, C. (2014). Intimate partner violence: relationships between alexithymia, depression, attachment styles, and coping strategies of battered women. Journal of Sexual Medicine, 11(6), 1484-1494. https://doi.org/10.1111/jsm.12505
• Czerw, A. i Borkowska, A. (2010). Praca zawodowa jako obszar realizowania misji społecznej. Psychologia Społeczna, 4(15), 303-315.
• Dąbkowska, M. (2009). Zaburzenie stresowe pourazowe u kobiet jako wynik przemocy ze strony partnera. Alkoholizm i Narkomania, 22(1), 11-20.
• Dollard, J. i Miller, N. E. (1969). Osobowość i psychoterapia: analiza w terminach uczenia się myślenia i kultury. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dominiak-Kochanek, M. i Frączek, A. (2014). Retrospektywna ocena doświadczania kar fizycznych w dzieciństwie a wzorce gotowości do agresji u młodych dorosłych. Psychologia Rozwojowa, 19(3), 69-84. https://doi.org:10.4467/20843879PR.14.019.2306
• Doumas, D., Margolin, G. i John, R. (1994). Intergenerational transmission of aggression across three generations. Journal of Family Violence, 9(2), 157-175. https://doi.org/10.1007/BF01531961
• Faravelli, C., Di Paola, F., Scarpato, M. A. i Fioravanti, G. (2010). Parental attitudes of mothers of patients with panic disorder. Italian Journal of Psychopathology, 16(2), 144-149.
• Farnicka, M. i Liberska, H. (2014). Przejawy agresywności współczesnej młodzieży i ich uwarunkowania rodzinne. Rocznik Lubuski, 40(1), 43-57.
• Filipiak, G. (2001). Kompetencja emocjonalna kobiet i mężczyzn a życie w rodzinie. Roczniki Socjologii Rodziny, 13, 197-207.
• Flaszyńska, E. i Majcher-Teleon, A. (2019). Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy - od przeszłości do przyszłości. Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 2(105), 15-31.
• Gamez-Guadix, M., Carrobles, J. A., Almendros, C. i Munoz-Rivas, M. J. (2012). Interparental violence and children's long-term psychosocial adjustment: the mediating role of parenting practices. The Spanish Journal of Psychology, 15(1), 145-55. https://doi.org/10.5209/rev_SJOP.2012.v15.n1.37299
• Geen, R. G., Stonner, D. i Shope, G. L. (2005). Agresja sprzyja agresji: materiał dowodowy przeciw hipotezie katharsis. W: E. Aronson (red.), Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów (s. 377-388). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gershoff, E. T. i Grogan-Kaylor, A. (2016). Spanking and child outcomes: old controversies and new meta-analyses. Journal of Family Psychology, 30(4), 453-469. https://doi.org/10.1037/fam0000191
• Golińska, L. i Świętochowski, W. (1998). Temperamentalne i osobowościowe determinanty
• wypalenia zawodowego u nauczycieli. Psychologia Wychowawcza, 41(5), 385-398.
• Góralska, R. (2015). Praca emocjonalna dorosłych. Pomiędzy skutecznością a wypaleniem zawodowym pracownika. Edukacja Dorosłych, 1, 91-102.
• Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences.
• Psychophysiology, 39(3), 281-291. https://doi.org/10.1017/S0048577201393198
• Hochschild, A. R. (2009). Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć.
• Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hochschild, A. R. (2012). Preface to the 2012 edition. W: A. R. Hochschild, The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling (s. 9-14). University of California Press.
• Hollin, C. R., Browne, D. i Palmer, E. J. (2008). Przestępczość wśród młodzieży. Rozpoznanie zjawiska, diagnozowanie i profilaktyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Khaleque, A. (2017). Perceived parental hostility and aggression, and children's psychological maladjustment, and negative personality dispositions: A meta-analysis. Journal of Child and Family Studies, 26(4), 977-988. https://doi.org: 10.1007/s10826-016-0637-9
• Kikas, E. (1999). School psychology in Estonia: Expectations of teachers and school
• psychologists versus reality. School Psychology International, 20(4), 352-364. https://doi.org/10.1177/0143034399204003
• Kmiecik-Baran, K. (2000). Młodzież i przemoc. Mechanizmy socjologiczno-psychologiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Krahe, B. (2005). Agresja. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Liberska, H. i Farnicka, M. (2015). Agresywność i zachowania agresywne młodzieży a percypowane przez nią postawy rodzicielskie. Perspektywa rozwojowa. Psychologia Rozwojowa, 20(4), 25-44. https://doi.org:10.4467/20843879PR.15.020.4463
• Liberska, H. i Matuszewska, M. (2007). Rodzinne uwarunkowania zachowań agresywnych u młodzieży. Roczniki Socjologii Rodziny, 18, 187-200.
• Lopez, E. E., Perez, S. M., Ochoa, M. i Ruiz, D. M. (2008). Adolescent aggression: effects of gender and family and school environments. Journal of Adolescence, 31(4), 433-450. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2007.09.007
• Łodygowska, E. i Tyl, M. (2019). Psychologiczny syndrom agresji adolescentów w kontekście funkcjonowania rodziny i rodziców. Developmental Psychology, 23(3), 23-37. https://doi.org/10.4467/20843879PR.18.014.9355
• Margolin, G., Ramos, M. C., Timmons, A. C., Miller, K. F. i Han, S. C. (2016). Intergenerational transmission of aggression: Physiological regulatory processes. Child Development Perspectives, 10(1), 15-21. https://doi.org/10.1111/cdep.12156
• Ogińska-Bulik, N. (2016). Ruminacje a skutki traumy u kobiet doświadczających przemocy w rodzinie. Roczniki Psychologiczne, 19(4), 627-642. http://dx.doi.org/10.18290/rpsych.2016.19.4-1pl
• Plopa, M. (2005). Psychologia rodziny: teoria i badania. Oficyna Wydawnicza "Impuls".
• Plopa, M. (2006). Więzi w małżeństwie i rodzinie: metody badań. Oficyna Wydawnicza "Impuls".
• Poraj, G. (2006). Wyznaczniki, cele i przejawy agresji w świetle badań młodzieży szkolnej. W: T. Rostowska i J. Rostowski (red.), Wokół wychowania. Rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka (s. 196-208). Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki.
• Poraj, G. (2014). Agresja i przemoc w rodzinie. W: I. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 483-504). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pospiszyl, I. (1994). Przemoc w rodzinie. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Pufal-Struzik, I. (2014). Agresywność młodzieży: źródła, mechanizmy, oblicza: studium
• Empiryczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
• Pufal-Struzik, I. (red.). (2007). Agresja dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
• Rostowska, T. (1996). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych. Przegląd Psychologiczny, 1-2(39), 177-186.
• Rubio-Garay, F., Carrasco, M. i Amor, P. J. (2016). Aggression, anger and hostility: Evaluation of moral disengagement as a mediational process. Scandinavian Journal of Psychology, 57(2), 129-135. https://doi.org/10.1111/sjop.12270
• Salanova, M., Agut, S. i Peiro, J. M. (2005). Linking organizational resources and work engagement to employee performance and customer loyalty: The mediation of service climate. Journal of Applied Psychology, 90(6), 1217-1227. https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.6.1217
• Sitarczyk, M. (2006). Środowisko rodzinne nieletnich sprawców zabójstw. W: T. Rostowska i J. Rostowski (red.), Wokół wychowania. Rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka (s. 209-216). Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki.
• Szczygieł, D., Bazińska, R., Kadzikowska-Wrzosek, R. i Retowski, S. (2009). Praca
• emocjonalna w zawodach usługowych - pojęcie, przegląd teorii i badań. Psychologia Społeczna, 4(3), 155-166.
• Szybińska, K., Mroczkowska, D. i Toeplitz, Z. (2004). Obraz psychologa w oczach
• niepsychologów. Przegląd Psychologiczny, 2, 191-219.
• Toeplitz-Winiewska, M. (2011). Czego społeczeństwo oczekuje od psychologów? Roczniki
• Psychologiczne, 14(2), 85-88.
• Timmons, A. C., Han, S. C., Chaspari, T., Kim, Y., Pettit, C., Narayanan, S. i Margolin, G. (2019). Family-of-origin aggression, dating aggression, and physiological stress reactivity in daily life. Physiology & Behavior, 206(1), 85-92. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2019.03.020
• Williams, S. T., Conger, K. J. i Blozis, S. A. (2007). The development of interpersonal aggression during adolescence: the importance of parents, siblings, and family economics. Child Development, 78(5), 1526-1542. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.01081.x
• Winkielman, P., Carr, E. W., Galit, H. i Kavanagh, L. C. (2016). Imitation, emotion, and
• embodiment. W: J. Stelmach, B. Brożek i Ł. Kwiatek (red.), The Normative Mind (s. 89-110). Copernicus Center Press.
• Ziemska, M. (1975). Rodzina a osobowość. Wiedza Powszechna.
• Ziemska, M. (2009). Postawy rodzicielskie. Wiedza Powszechna.