Po bardzo nietypowym semestrze letnim roku akademickiego 2019/2020 przyszła pora na refleksję i decyzje, jak mogą lub powinny wyglądać zajęcia ze studentami w kolejnym roku. Tego typu decyzje muszą uwzględniać wiele aspektów, a niepewność co do realności prowadzenia zajęć na kampusie jest tylko jednym z nich. I właśnie biorąc pod uwagę ową niepewność, wiele uczelni już podjęło decyzje o realizacji semestru zimowego wyłącznie w trybie online, choć nie brak i takich, które ostateczne rozstrzygnięcie uzależniają od rozwoju sytuacji epidemiologicznej. A sytuacja ta wskazuje, że nawet decydując się na otwarcie kampusu trzeba być przygotowanym na przejście w tryb online w trakcie trwania semestru. 

Nie dziwi zatem, że w publikacjach internetowych coraz częściej pojawia się hasło HyFlex learning pochodzące od słów Hybrid Flexible Learning, za którym kryje się ciekawa koncepcja, o dużym potencjale, szczególnie ważnym w tych niepewnych czasach.

Na czym polega ta koncepcja? Hybrydowość odnosi się do faktu, że studenci mogą uczestniczyć w kursie na trzy różne sposoby: online w trybie synchronicznym (1) i asynchronicznym (2) oraz w trybie f2f(3). Natomiast elastyczność (flexibility) oznacza możliwość zmiany przez studenta trybu uczestnictwa, i to w dowolnym momencie kursu. W zależności od sytuacji student może np. zacząć kurs w trybie f2f, a gdy dotarcie na kampus jest niemożliwe - z powodu wyjazdu lub innych obowiązków – realizować kolejny moduł online – synchronicznie lub asynchronicznie, zaś w dogodnej sytuacji wrócić do trybu f2f.

Istotne jest takie zaprojektowanie kursu, aby studenci mogli w nim aktywnie uczestniczyć, bez względu na wybrany przez nich tryb.  Nie ma co ukrywać, że koncepcja ta oznacza znacznie większy nakład pracy nauczyciela. Potwierdziła to dr Wendy Tietz, mająca kilkunastoletnie doświadczenie w prowadzeniu zajęć w oparciu o metodologię HyFlex, podczas webinara Building a HyFlex Course to Support Student Success, zorganizowanego przez Quality Matters,. Ale – jak podkreślała Wendy – podejście to ma też wiele zalet, ponieważ mobilizuje studentów do samodzielnego dokonywania wyborów i odpowiedzialności za uczenie się. W dobie pandemii elastyczność podejścia HyFlex jest jego szczególną zaletą, która pozwala nie tylko studentom, ale i nauczycielom przechodzić z jednego trybu w drugi w zależności od warunków epidemiologicznych w trakcie semestru. 

Pojawia się jednak fundamentalne pytanie o to, od czego zacząć projektowanie kursu typu „trzy w jednym”. Dr Wendy Tietz podpowiada, iż ona zawsze tworzy jako pierwszy kurs asynchroniczny, następnie dostosowuje przewidziane w nim aktywności do trybu synchronicznego oraz opracowuje formy wsparcia i współpracy ze studentami. Po szczegóły odsyłam do nagrania – jego adres poniżej.

Dużym wyzwaniem jest też odpowiednie zaprojektowanie struktury kursu i w tym zakresie Wendy Tietz proponuje podejście Backward Design, co można przetłumaczyć na język polski jako Projektowanie wsteczne, i nazwa ta dość trafnie oddaje znaczenie. Zgodnie z tym podejściem proces projektowania kursu zaczyna się od precyzyjnego zdefiniowania oczekiwanych efektów kształcenia – w drugim kroku ustalane są sposoby weryfikacji czy zakładane efekty zostały osiągnięte, a dopiero na końcu dobierane są materiały oraz metody przekazu treści. Pozornie oczywiste, a jednak w praktyce akademickiej jakże często obserwuje się dokładnie odwrotną kolejność działań w procesie projektowania kursów.

Gorąco namawiam do zapoznania się z treścią wspomnianego wyżej spotkania z udziałem dr Wendy Tietz ze względu na jego bardzo praktyczny wymiar. Nagranie jest dostępne w serwisie YouTube pod adresem: https://bit.ly/3kRMJIu  

Dla tych, którzy chcą się dowiedzieć więcej podaję jeszcze dwa przykładowe adresy:

• 2 września firma Kaltura zaprasza na webinar zatytułowany Starting Over, Starting Better: Best Practices for HyFlex and Online Teaching. Szczegóły i formularz rejestracyjny można znaleźć na stronie https://bit.ly/2FrXEbw
• natomiast wśród zasobów udostępnionych przez Northern Illinois University, w zakładce HyFlex Course Model można znaleźć  bogaty zestaw linków do publikacji z tego zakresu: https://www.niu.edu/keepteaching/resources/hyflex-course-model.shtml. Wśród nich znajdują się takie, która przedstawiają początki koncepcji HyFlex, opracowanej przez dr Briana Beatty z San Francisco State University, jak również aktualne publikacje wynikające z wzrostu zainteresowania tą koncepcją w obliczu zmian wywołanych przez pandemię.